Goed omgaan met druk – Succesvolle leiders hebben er een strategie voor

Goed omgaan met druk – Hoe doe je dat als leider? Slim en strategisch! Al tijdens mijn studies leerde ik: onder druk moet je mij niet hebben. Dan blokkeer ik. In grote dynamiek kan ik de boel niet goed overzien. En daar krijg ik (en daarmee ook mijn naasten) heel veel stress van. Ik heb lang van mezelf verwacht dat wél te kunnen. Ik verwarde leiderschap met leidinggeven. Nu weet ik dat deze twee heel goed náást elkaar kunnen bestaan. En dat een andere teamrol (en je mag zélf raden welke, zie hieronder :-)) mij, als introverte persoon, beter past. Daardoor ervaar ik veel meer rust en krijg ik meer energie van het werk dat ik doe.

Goed omgaan met druk – Succesvolle leiders kunnen dat

In mijn werk als executive coach leerde ik verder van mijn cliënten: succesvolle leiders gaan gestructureerd en strategisch met druk om. In persoonlijke, zakelijke en maatschappelijke transformatieprocessen doorlopen ze de volgende 10 stappen. Oók in tijden zoals nu, waarin we collectief niet precies weten hoe voorwaarts te waden.

In dit artikel beschrijf ik 3 zaken:

1. Hoe je jouw persoonlijk leiderschap beter vorm kunt geven door te weten wat jouw ideale teamrol is, in gewone én in crisistijd;
2. Ik vertel hoe Japanners, psychologen, filosofen en organisatoren deze ‘transformatietijd‘ duiden. Het snappen dat de ’tussentijd’ waarin we ons nu bevinden een waardevolle functie heeft, helpt je om er je beter toe te kunnen verhouden;
3. De 10 stappen die succesvolle leiders gestructureerd doorlopen om tot gedragen besluiten te komen voor de korte en lange termijn, die hun organisaties verder brengen.

door Petra Hiemstra, 3 april 2020

1. Ken je ideale teamrol in gewone én in crisistijd

In elke willekeurige groep mensen vind je, als je hen vanuit vertrouwen bejegent én de ruimte laat, bijna altijd alle kwaliteiten die nodig zijn om problemen samen op te lossen en/of tot de gewenste situatie te komen. Je hebt mensen die de boel gewoon régelen, mensen die voor overzicht of voor anderen zorgen, mensen die met buitengewoon creatieve ideeën aankomen, netwerkers-pur-sang, etc.

Antropoloog Jitske Kramer stelde recentelijk in dit artikel: “Iedereen vervult een of meer van deze archetypische rollen in de samenleving, in de eigen familie of binnen een organisatie. Je hebt: de chiefs (de leiders), de sub-chiefs (middenkader), de elders (de toezichthouders), de jagers (zoeken naar nieuwe ideeën), de verzamelaars (doen dagdagelijks werk zodat tribe blijft doorgaan) en de magiërs (brengen buitengewone inzichten)”.

Welke rol past jou het best?

2. Hoe Japanners, antropologen, organisatiekundigen, psychologen en filosofen deze fase in persoonlijke, organisatorische en maatschappelijke transformatietijd duiden.

In ieder coachtraject komt een fase voor, die gemiddeld 6 tot 8 weken duurt, waarin de coachee en ik het beiden ‘niet weten’. In deze tijd gaat de coachee in het diepst van zijn ziel op zoek naar de échte antwoorden op de vragen: wie ben ik, wat wil ik en wat wil het leven van mij? Als coach ben ik dan vooral volgend aanwezig.

Ook als projectleider en adviseur ken ik deze fases, waarin ook in drukke tijden bewust mensen en ruimtes worden vrijgemaakt gemaakt om samen te dromen, te discussiëren, te debatteren en te besluiten: wat vragen het heden en de toekomst van ons? Welke waarde willen wij toevoegen? Wat willen we doen met en voor wie?

Het lijkt erop alsof we nu collectief in deze fase zijn beland, om eveneens nieuwe antwoorden te vinden op de wezenlijke vragen: wie zijn wij, wat willen wij en hoe willen wij dat onze samenleving er idealiter uitziet?

Organisatie- en transformatiekundigen noemen deze fase ook wel ‘chaorde‘. Niet te verwarren met Cha Orde, dat een veel spiritueler connotatie heeft. Voor zover ik weet is het begrip Chaorde als eerste gemunt door Menno Lanting in zijn boek ‘De Slimme Organisatie‘. Want ook nu merken we: er is chaos (onzekerheid) én orde.

Antropologen noemen ‘het Ondertussen’ ‘liminaliteit’ of de ‘liminale fase’. Walter Faaij: “In het ondertussen is de oude ordening verdwenen maar is de nieuwe nog niet uitgekristalliseerd. Dat brengt onzekerheid en chaos met zich mee, want je weet niet volgens welke spelregels het spel gespeeld wordt. Dat vraagt om liminaal leiderschap, maar in deze tijd is de term ‘lockdown leadership’ wel passend”. “Corona toont ons de totale verbondenheid van alles met alles, en iedereen met iedereen. Daarnaast laat het feilloos een aantal weeffouten in de samenleving zien, de structurele onderwaardering van vitale beroepen, de overbelasting van onze ecosystemen de verscherping van ongelijkheid. Het Corona-virus laat ons zien hoe groot onze veerkracht is en hoe belangrijk het is om nu opnieuw betekenis te geven”. (zie ook: humandimensions.nl en greenculturelab.com)

Filosofen en psychologen doen er graag een dramatisch schepje bovenop en spreken wel over ‘De Donkere nacht van de Ziel‘. Als je niet weet hoe je je tot deze tijd moet verhouden, kan de angst je inderdaad makkelijk parten gaan spelen. En schiet je ‘als vanzelf’ in de primaire traumareacties: vechten, vluchten, bevriezen, verdoven (drank/drugs) of zoals we recentelijk konden observeren: bevoorraden (hamsteren). Deze trauma reacties zorgen ervoor dat je meestal niet meer in staat bent om goed te reageren. In het Engels: ‘you lose your ability to respond‘. Terwijl het doen van dit innerlijke, organisatorische en/of systemisch/maatschappelijk dieptewerk juist helderheid, focus en  verlichting tot resultaat heeft.

Zelf vind ik het Japanse begrip ‘Ma’ passend, dat vertaalt zoveel betekent als ‘ruimte tussen de dingen of ’tussentijd’, iets wat je bijvoorbeeld ook terugziet in de Japanse bloemschikkunst Ikebana.

Wéten dát deze periode in (bijna) álle persoonlijke, organisatorische én maatschappelijke ontwikkelingsprocessen periodiek voorbij komt geeft rust. En maakt dat je, op jouw manier, vorm en inhoud kunt geven aan jouw persoonlijke leiderschap om jezelf, je gezin, je organisatie, je stad of land goed door deze tijd te loodsen.

3. Succesvolle leiders doorlopen consequent 10 stappen om tot gedragen besluiten te komen voor de korte en lange termijn

Meer weten hoe je deze D’s voor jezelf, je gezin, je organisatie, bedrijf of stad kunt laten werken?
Bel gerust. We coachen op en geven trainingen in alle D’s, inmiddels ook digitaal, indien gewenst.
Petra Hiemstra, petra.hiemstra@haagsehoogvliegers.nl, 06-33803867