Open brief aan de heer Willink – Wat als u de dames nu eens aan zet laat?

Geachte heer Willink,

Mevrouw Schippers heeft de afgelopen weken hard gewerkt om de fractievoorzitters (m) naar zichzelf, de ander en de door hen gewenste toekomst van ons land te laten luisteren, zo stellen we ons voor. Want we waren er natuurlijk niet bij. U heeft inmiddels het formatiestokje van haar overgenomen. Wat zou er gebeuren, zo vraag ik me af, als u eens een onverwachte move maakte en de dames Hennis-Plasschaert, Dijksma, Agema, Keijzer, Leijten, Veldhoven, Schouten, Buitenweg en Thieme met elkaar in gesprek brengt om de impasse te doorbreken?

Glazen klif

Uit het ‘class cliff’ onderzoek van Professor Michelle Ryan (Van den Hul, Trouw, 14 juli 2016) blijkt dat vrouwen beduidend vaker dan mannen worden benoemd als een organisatie niet goed presteert. Als Ryan fictieve vacatures, CV’s en bedrijfsprofielen voorlegde aan testgroepen, kozen haar proefpersonen steevast vrouwen uit bij topfuncties als het om kwakkelende organisaties ging, en kozen ze voor de mannelijke kandidaat als de organisatie floreert. Aan de perceptie van vrouwelijk functioneren op topniveau valt nog veel te verbeteren.

Hoe staan we er voor als ‘BV’ Nederland?

‘Velen hebben het gevoel in een land zonder luisteraars te leven’, sprak de Koning bezorgd in zijn Kerstrede 2016. En daar heeft hij een punt. Op dit moment voelt 8% van onze medelanders zich structureel eenzaam. Tussen de 30 en 40 procent van alle thuiswonende kinderen is in meerdere of mindere mate onveilig gehecht. Tenminste één op de zeven kinderen tussen nul en vier jaar heeft psychische problemen die hun ontwikkeling ernstig beïnvloeden.* Bijna een miljoen van ons slikt antidepressiva. We ergeren ons collectief aan het gebrek aan communicatieve vaardigheden van ambtenaren, stelt onze Ombudsman. Het Sociaal Cultureel Planbureau voegt daar aan toe dat we een chronisch gebrek aan bezieling ervaren in onze collectieve sectoren zoals de zorg, de politie en het onderwijs. Europa staat onder grote druk door sociale, ideologische en economische beproevingen. De instroom van migranten legt de doodsangst bloot van vluchtelingen die proberen te ontsnappen aan geweld, honger, armoede. Daarmee wakkeren zij ook onze eigen angsten aan omdat we niet weten wat ons te wachten staat. En angst is, zoals we allemaal weten, een slechte raadgever. Het verbreekt de verbinding tussen mensen.

Psychiater Dirk De Wachter stelde laatst in de NRC: “Een maatschappij die niet meer verbonden is, zet de deur open naar aberraties, zowel in de vorm van hedonistisch escapisme, als in de vorm van fundamentalistisch geloofsescapisme. Het ene streven we na, het andere vinden we des duivels”. Juist in een hoog specialistische samenleving hebben we elkaar hard nodig om ons welzijn en onze welvaart blijvend hoog te houden.

Dit land kan zoveel beter

Alle dames die straks wellicht aan uw tafel plaatsnemen, kennen deze problemen. Zij zijn ooit hun politieke carrière gestart vanuit een sterke maatschappelijke betrokkenheid en een visie op hoe het ‘anders en beter kan’. Zij beschikken allen over de expertise, bestuurskracht, veerkracht en netwerken om ze aan te pakken. Zij weten dat ze beter een alcoholvrij drankje kunnen inschenken als er onverhoopt teveel water bij de wijn gedaan moet worden. Zij opereren niet vanuit ‘ego’, maar laten ‘zelf en ziel’ drager en vormgever zijn van het collectief. Deze dames hebben het niet nodig om over hun schaduw heen te springen als u hun fractievoorzitters vriendelijk verzoekt uit hun zonlicht te stappen.

Hoe kan het anders?

Als we deze problemen willen oplossen, én de zich steeds versnellende toekomst willen kunnen bijbenen, zullen we anders moeten kijken naar de manier waarop we onze zaken nu organiseren en financieren. Dat hebben we gelukkig in het verleden al vaker gedaan, dus het kan. Zo hadden we vroeger nog een Ministerie van Oorlog, tegenwoordig een Ministerie van Defensie. Krijgen we binnenkort een Ministerie van Vrede? Die zich samen met ons maatschappelijk middenveld en internationale partners inspant om ‘safe havens’ te creëren: mobiele duurzame vrijsteden voor vluchtelingen om hen snel op te vangen, te begeleiden en door te leiden naar een plek waar ze met hen talenten een waardevolle bijdrage kunnen leveren? Negentig hoogleraren pleitten recentelijk: “Maak Nederland koploper in de nieuwe, groene economie”. Een transitie van ministerie van Economie naar ministerie van Circulaire economie zal een enorme groene impuls betekenen. Een Ministerie van Duurzaam Fraai Groen, Wonen en (Toegankelijk) Vervoer kan zich inspannen om binnen 12 jaar alle stoepranden te verwijderen, fraaie lanen aan te leggen waar we met onze e-auto’s en e-fietsen overheen zoeven, opgeladen aan onze volledig energie neutrale woningen. Als we bezieling terug willen brengen in de zorg, kunnen we dan eens denken aan een Ministerie voor Holistische Zorg? Onze buurlanden lopen voorop: zij hebben al Ministeries voor “Gezin en Geluk” (DL: Familie, Senioren, Frauen und Jugend). In Zweden hebben ouders samen recht op maar liefst achttien maanden (betaald) zwangerschapsverlof. Dit zorgt voor een ontspannen bevalling, ruimte voor borstvoeding en een goede hechting tussen ouders en kinderen. De beste garantie voor gelukkige volwassenen met draagkracht en een veilige, open en inclusieve samenleving.

En hoe gaan we dat betalen?

Als we de spelregels van organisatie veranderen, betekent dat natuurlijk ook dat we onze rijksbegroting onder de loep moeten nemen. Ik zou willen pleiten voor meer ruimte voor individuele vrijheid en collectieve verantwoordelijkheid. Scandinavische landen laten zien dat het mogelijk is om goede gezinszorg, educatie en ouderenzorg te bieden. Daar hangt wel een prijskaartje aan. Ook investeringen in de transitie naar volledige groene energie voor wonen, werken en vervoer vergen forse investeringen. Maar uiteindelijk maken die ons leven goedkoper en het milieu gezonder. Gelukkig lazen we vanochtend dat er een overschot van 8 miljard op de begroting staat. Er is dus speelruimte. In de meest eenvoudige vorm zou ik zeggen, laten we ervoor zorgen dat we het systeem zo overzichtelijk mogelijk maken. Werken blijft lonen. En we laten individuele vrijheid gepaard gaan met collectieve verantwoordelijkheid. Van iedere verdiende Euro spaart/betaalt iedereen: 15% levensloop/pensioen (in eigen spaarpot), 30% belasting voor het collectief en 5-10% zorgpremie. Het klinkt nu wellicht nog als een utopie, maar denk eens terug aan dat Ministerie van Oorlog. Verandering is mogelijk.

Veranderingen vergen een hoge humanistische lat en lef

Ik geloof dat we dat nodig hebben: een hoge humanistische lat om na te streven. Ondernemers in de hele wereld laten al het zien: waar een wil is, is een weg. En als er één ondernemend volk is, zijn wij het wel. Zeker nu in alle maatschappelijke sectoren vrouwen uit hun schaduw stappen, nu ze zelf de lampen ophangen, en burgers het voortouw nemen bij het ontwikkelen van nieuwe collectieven, ziet de toekomst er zonnig uit. Op die glazen kliffen moeten we nog wat oefenen. Met uw gedegen voorzet en voorbereiding, moet dat lukken. Excellentie, met zachte kracht vooruit. Dat is toch machtig mooi?

Met hoogachting,

Petra Hiemstra
Directeur Haagse Hoogvliegers
Hoffelijk Den Haag

Nasssauparc I Nassaulaan 13 I Kantoor 2.20

2514 JS DEN HAAG

W:   www.haagsehoogvliegers.nl

E:    petra.hiemstra@haagsehoogvliegers.nl
M:   06-33803867

* Paulien Kuipers, Eerste hulp bij hechting, taal voor ouders en hun jonge kind, 2015 (voorwoord)

Dit artikel is ter publicatie aangeboden aan het NRC op 1 juni 2017.

Deze open brief wordt mede onderschreven door:

Caroline Bongers, Ondernemerscommissaris, Lid Bedrijfspensioenfonds voor het Bakkersbedrijf, Lelystad
Marjolein Doesburg-Van Kleffens, klinisch chemicus, Stafbestuurslid & Hoofd lab Stichting Pantein, Boxmeer
Marjolein van Noort, Directeur Buro de dansende wolf, Breda
Sacha Houtveen, Eigenaar Villa Sassefrass, Schagen
Brigitta Willems, Eigenaar Kapsalon Regazza Maastricht
Reinhilde van Zutphen-De Roy, Socioloog en Theoloog, Eigenaar Roy’s Rose Compass, Swifterbant

Ook ondertekenen?

Laat het in een reactie weten!

Reageren? Aanvullingen? Tips? Graag!