Klimaatverandering en innerlijke grenzen door Richard Stiegler I Boekbespreking

Klimaatverandering en innerlijke grenzen – “Ik geloof er gewoon niet meer in!!!”, licht wanhopig kijkt de knappe veertiger me aan. “Mijn hele leven heb ik ervan gedroomd om voor dit bedrijf te werken. En dat heb ik bereikt. Ik heb een fantastische baan, werk met briljante mensen op ons internationale hoofdkantoor, doe prachtige projecten en reis door heel Europa. Als ik vertel dat ik bij mijn bedrijf werk, gaan alle ogen glanzen, ook de jouwe zie ik”. En hij kijkt me vorsend aan. “Maar …”, vervolgt hij emotioneel: “ik HEB KINDEREN. En, ik geloof gewoon niet meer dat we allemaal 3 x per jaar kunnen vliegen, dat we iedere dag vlees kunnen eten en dat iedereen een auto voor de deur kan hebben. Ik zit helemaal vast. En, ik heb gewoon geen idee meer hoe nu verder … “

boekbespreking door Petra Hiemstra, 26 november 2021

Klimaatverandering en innerlijke grenzen

Voor het eerst dendert de klimaatcrisis zo duidelijk mijn coachkamer binnen. En merk ik dat het klimaatvraagstuk bij mijn cliënt tot een intens innerlijk conflict en existentiële crisis leidt. Natuurgeneeskundige, psychotherapeut en meditatieleraar Richard Stiegler had er me deze zomer al voor gewaarschuwd. In zijn boek Klimaatverandering en innerlijke grenzen beschrijft hij dat de klimaatcrisis in zijn praktijk bij veel van zijn cliënten hevige (oude) gevoelens van bedreiging, onmacht, overweldiging, machteloosheid en hulpeloosheid oproept. Als deze gevoelens niet worden toegelaten, stelt hij, kan dit betekenen dat cliënten lange tijd in deze gevoelens vast blijven zitten, waardoor de gevoelens chronisch worden en een angst depressie op de loer kan liggen. Gelukkig biedt hij ook perspectief.

Van je verlamd voelen naar waardig verantwoordelijkheid nemen

Stiegler stelt:  “Het besef dat we zelf met onze manier van leven aan de ecologische crisis hebben bijgedragen is bitter, maar kan ook bevrijdend werken. Want als we ons ervan bewust worden dat het echt een verschil maakt hoe we zelf leven, gaan we ook het vertrouwen in eigen kunnen ervaren. Pas als we ons verantwoordelijk weten, voelen we ons niet overgeleverd aan iets wat onze macht ver te boven gaat, maar krijgen we het vermogen terug om te handelen. (…) Zolang we onszelf beschouwen als slachtoffers van de omstandigheden menen we ons te moeten verdedigen en tonen we onze emoties. We zijn woedend of verwijtend en hebben geen begrip voor andere standpunten, we wuiven ze weg. Als we echter voeling hebben met onze innerlijke waardigheid en waarheid, zullen we minder emotioneel reageren, omdat we ons niet meer bedreigd voelen. Dat maakt het mogelijk om open te zijn en te luisteren en tegelijk op te komen voor wat essentieel voor ons is, onze innerlijke waarheid.”

Van machteloosheid naar moedige capitulatie en aanvaarding

Over machteloosheid zegt hij: “Machteloosheid ervaren we als het kleine ik met zijn ideeen op de grenzen van de beheersbaarheid van het leven botst, dus geen macht meer heeft. Het ogenblik van machteloosheid en onderwerping betekent slechts dat onze illusie van maakbaarheid aan diggelen valt en er niets anders overblijft dan te capituleren. Ook het proces van capitulatie zelf wordt vaak niet in zijn ware betekenis opgevat. Helden lijken altijd figuren te zijn die grenzen overwinnen in plaats van die te aanvaarden. Daardoor wordt capitulatie gezien als zwakte. Capitulatie betekent echter alleen maar de erkenning van onze beperktheid en onze kleinheid. Wat is er intelligenter (en misschien ook moediger) dan te aanvaarden wat of wie we zijn? Toch hebben we vaak een situatie nodig waar iets heftigs binnen breekt in onze wereld, waardoor we letterlijk overweldigd worden en ons uiteindelijk neerleggen bij onze machteloosheid – dus capituleren. (…)

De meeste mensen denken dat capitulatie bij een existentiële grens het einde betekent. Dat klopt echter niet. Integendeel, het is het begin van iets nieuws. Als we ons namelijk overgeven aan het proces van capitulatie en we door de benauwenis van controleverlies heen zijn gegaan, wordt het plotseling stil en weids. De strijd is voorbij en we voelen ons in harmonie (die eerst vreemd aanvoelt) met het leven. Alle emoties die zojuist nog volop in ons aanwezig waren, zwijgen. De poort van capitulatie leidt ons niet tot verderf en ondergang, maar tot een diepere verbinding met onszelf. (…)

De bereidheid om werkelijk op wat zo moeilijk is in te gaan en het toe te laten, is echter de voorwaarde voor innerlijke verwerking, alleen dan vindt innerlijke rijping plaats. Dan wordt het mogelijk datgene wat zo zwaar weegt te integreren en er innerlijk mee in te stemmen. Enkel op die manier gaan we er bij een crisis niet aan onderdoor of trekken we ons terug in een slakkenhuis en geven de moed op. Maar we voelen ons anders en durven als een nieuw, sterker en rijper mens het leven weer tegemoet te treden.”

Van klimaatcrisis naar carrièrekans

Met mijn cliënt ga ik op zoek naar de rode draden in zijn biografie, zijn belangrijkste waarden, talenten en drijfveren. Ik vraag hem: waar ben je nu echt trots op en dankbaar voor? Immers van daaruit kunnen we positief verder. Oók als er nog een rouwperiode (en die is altijd rauw) doorleefd mag worden. Ik adviseer hem om in ieder geval te gaan sporten, om letterlijk weer in beweging te komen. Dat werkt goed en doet hem goed. Ook onderzoeken we hoe we zijn opgebouwde expertise in innovatiedesign en passie voor kennisoverdracht op een andere manier kunnen inzetten, zodat dat het de samenleving in positieve en ecologische zin dient. Beiden zetten we in onze netwerken wat lijntjes uit, die sneller dan hij had verwacht tot interessante nieuwe carrière kansen leiden, die wél in positieve zin bijdrage aan een toekomst die hij zich voor zichzelf en zijn kinderen wenst.