‘O, nee hoor, ik heb helemaal geen macht’, zei de directeur en hij trok er een gezicht bij dat weerzin uitdrukte. ‘Ik vind macht zo’n naar woord; het doet denken aan machtswellust en machtsmisbruik.’ Toch beschikt deze man over veel machtsbronnen. En het ontkennen van je eigen macht vergroot juist de kans op ongewenste effecten ervan. Dit zie je in organisaties bijvoorbeeld wanneer mensen bang zijn zich uit te spreken als ‘de grote baas’ erbij is. Of in de verhalen die recent onder #metoo naar buiten zijn gekomen. En natuurlijk op het politieke speelveld. Goed dus, om even bij je eigen macht stil te staan.
Wat is macht eigenlijk?
Macht wordt wel gedefinieerd als dat wat je hebt, als je iemand iets kunt laten doen, denken of voelen dat diegene anders niet gedaan, gedacht of gevoeld zou hebben. Macht betekent dus dat je invloed hebt op de Ander. Zo klinkt het al een stuk aangenamer, hè?
Positiemacht
Er zijn verschillende bronnen van macht. Deze directeur heeft bijvoorbeeld veel positiemacht. Als de ‘hoogste baas’ iets vindt of wilt, dan zullen de meesten geneigd zijn daarin mee te gaan. Ook als hij je om feedback vraagt, zul je aarzelen om hem ongezouten de waarheid te vertellen. Je wilt immers je carrière niet onnodig in de waagschaal stellen, toch? Als coach heb ik ook macht. Mijn coachee betaalt mij immers om invloed op hem of haar uit te oefenen. Tegelijkertijd heeft mijn coachee ook macht over mij, want ‘de klant is immers koning’. De coachee bepaalt of ik zijn of haar tijd en geld waard ben.
Persoonlijke machtsbronnen
Behalve zijn positiemacht beschikt de directeur ook nog over persoonlijke machtsbronnen. Hij is een man. Een lange, knappe verschijning met een lage stem en hoge intelligentie. Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat dit allemaal factoren zijn waardoor we iemand bijzonder serieus nemen. Een stuk serieuzer dan een korte, lelijke vrouw met een hoge stem en lage intelligentie. Machtsbronnen zijn grotendeels gebaseerd op (onbewuste) stereotypen die in ons verankerd zitten. Op het bezit van die machtsbronnen zelf heb je nauwelijks tot geen invloed. (Hoewel, met wat oefenen krijg ik die stem misschien wel iets naar beneden…)
‘Pouvoir oblige’
Waar je wel invloed op hebt, is hoe je omgaat met je eigen en andermans machtsbronnen. Zoals ‘noblesse oblige’, vind ik ook dat ‘pouvoir oblige’. Om je eigen macht goed te kunnen richten, is het vooral zaak om macht over jezelf te ontwikkelen. Bijvoorbeeld door je bewuster te zijn van je eigen machtsbronnen en die te erkennen. Door je eigen macht te omarmen, kun je het positief aanwenden. Je kunt bijvoorbeeld je invloed gebruiken om mindermachtigen te ondersteunen, zoals sommige mannen zich hard maken voor de emancipatie van vrouwen. Als coach of coachende leider kun je je eigen macht compenseren door ermee te ‘spelen’ in de coachingsrelatie. Een beetje zelfrelativering doet wonderen. Je leest hier meer over in mijn boek Wisselende contacten, de ontmaskering van de coachingsrelatie.
Neezeggers en rebellen
Als ‘hoogste baas’ is het ook zeer de moeite waard om tegenkrachten te mobiliseren. Bijvoorbeeld door je te omringen met neezeggers en rebellen. En door je ook echt open te stellen naar hen, werkelijk naar ze te luisteren. Daarmee voorkom je dat je eigen macht zich tegen je gaat keren. Dat je, vaak zonder het te beseffen, in je eigen wereldbeeld en gelijk komt vast te zitten. Dat je over mensen heen loopt, zonder die intentie te hebben. Met openheid naar de Ander ontwikkel je empathie. Er ontstaat een meer gelijkwaardig mens-tot-mens-contact. En je wordt er zelf wijzer van.
Geniet ervan!
Kortom, sommige mensen hebben meer macht dan anderen op basis van onder andere functie en persoonlijke kenmerken. Macht betekent dat je invloed hebt op het denken, doen en voelen van de Ander. Daarmee kun je mooie dingen bereiken. Macht kan zich tegen je keren als je je eigen macht onderschat. Dus: omarm je macht en geniet ervan. Met mate!
Over de schrijfster
Karen Walthuis is een filosofische psycholoog, (provocatief) coach voor eigenwijze mensen, trainer voor ervaren coaches en coachende leiders en begeleider van Management Teams. Zij schreef ook de boeken: Leven met de handrem eraf, coach jezelf door iedere crisis, en Hoe word ik echt rijk? een frisse kijk op ons moderne bestaan (2014)
Toelichting – Dit artikel is met toestemming van Karen overgenomen van haar pulse-pagina op linkedin. Zij schreef dit artikel op 6 maart 2018.
