Hoe interbestuurlijk zijn de Ministeries voor de Nieuwe Tijd? I Overheid van nu

Hoe interbestuurlijk zijn de Ministeries voor de Nieuwe Tijd – Om kort te gaan: dat zijn ze niet. Het gelijknamige boek van Petra Hiemstra gaat niet letterlijk over interbestuurlijk samenwerken. Maar de ware geest van samenwerken – om te komen tot een schone, sociale, solidaire en circulaire samenleving – spat van elke bladzijde in deze ideeënbundel.

Dit artikel is gepubliceerd op Overheid van Nu | 05-05-2021 | 12:03

Ministeries voor de Nieuwe Tijd – In 1 minuut:

• Petra Hiemstra (Haagse Hoogvliegers) en 16 andere ‘toekomstmakers’ (bestuurskundigen, trainers, ondernemers, adviseurs, wetenschappers, kunstenaars, ambtenaren) laten zich inspireren door de vraag: hoe moet het verder met ons na corona?
• In de bundel Ministeries voor een Nieuwe Tijd presenteren ze 17 nieuwe (gedroomde) ministeries die ons van consumptiemaatschappij naar contributiesamenleving kunnen helpen.
• Het boek is ook een oproep aan de lezer: als jij minister van ons land zou mogen zijn, en je eigen ministerie mocht vormgeven, wat zou je dan doen? Waar zet je je voor in?

De ramen van het denken open gooien

Anderhalve maand na de verkiezingen moet de formatie van een nieuwe regering nog op gang komen. Ondertussen zijn de relatie tussen beleid en uitvoering (toeslagenaffaire, coronacrisis) en de positie van de ambtenaar (notulen) bijna dagelijks onderwerp van discussie. Er lijkt in politiek Den Haag een gevoel te heersen dat het zo niet langer kan. Maar hoe kan het dan wel?

Op zo’n moment kan het geen kwaad een stap terug te doen en de ramen van het denken open te gooien. Dat gebeurt in Ministeries voor de Nieuwe Tijd – een boek dat 17 nieuwe ministeries presenteert, samengesteld en deels geschreven door Petra Hiemstra, loopbaan- en carrièrecoach voor professionals van bureau Haagse Hoogvliegers.

Hiemstra heeft zich, samen met 16 hedendaagse ‘toekomstmakers’ (bestuurskundigen, trainers, ondernemers, adviseurs, wetenschappers, kunstenaars, ambtenaren – maar nooit passen ze helemaal in het hokje) laten inspireren door de vraag: hoe moet het verder met ons als we het coronavirus onder controle hebben?

17 gedroomde ministeries voor de nieuwe tijd

Gemene deler in de bundel: op naar een wereld waarin we echt oog en oor hebben voor elkaar, veel meer openstaan voor de menselijke maat en we onze innerlijke waarden bewust omarmen. Ofwel: van consumptiemaatschappij naar contributiesamenleving. De ministeries vormen de handvatten voor het denken daarover.

Bij welk ministerie zou je dan binnenkort kunnen werken? Wat dacht je van het ministerie voor Financiële Eenvoud en Rijkdom voor iedereen? Of is het ministerie voor Lokale Gemeenschappen meer iets voor jou? Wellicht voel je je thuis op het ministerie voor de Hele [sic] Lange Termijn. Of wacht, het ministerie voor Liefde, natuurlijk!

‘Op naar een wereld waarin we echt oog en oor hebben voor elkaar,
veel meer openstaan voor de menselijke maat en onze innerlijke
waarden bewust omarmen’

Te zweverig?

Klinkt het niet allemaal wat zweverig en onuitvoerbaar? Er wordt immers ook gepleit voor een ministerie van Stilte. En van Muziek. En van Nuance. Hiemstra heeft dat ‘gevaar’ ondervangen door te zorgen dat elk ministerie doelstellingen formuleert en die uitwerkt.

Ook een vondst is het om huidige en nieuwe ministeries naast elkaar te leggen. Zo transformeert het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat in een nieuw ministerie van Stilte, Toegankelijkheid en Duurzame Delta’s.

De minister van dat laatste ministerie, Gudrun Bosch, bepleit bijvoorbeeld betaalbare circulaire woningen voor iedereen. Wie kan daarop tegen zijn, zou je zeggen. Maar werkt ze dat ook financieel uit? Dat doet ze, zij het elementair.

Betaalbaar circulair

‘Stel’, zegt ze, ‘dat iedere volwassene het recht krijgt om rentevrij een bedrag van € 180.000 te lenen bij de Staatsbank, dat hij in 40 jaar moet aflossen (met recht op een betaalpauze van maximaal 5 jaar, voor periodes van arbeidsongeschiktheid, ziekte, mantelzorg, ouderschapsverlof).

‘In deze rekensom kunnen 50 toekomstige woningeigenaren samen een betaalbaar, biodiversiteit bevorderend en energiepositief wooncomplex neerzetten dat aan al hun wensen voldoet voor € 9 miljoen (uiteraard gemiddelden). De netto maandlasten bedragen dan € 375 p/m plus een vergelijkbaar bedrag voor duurzaam onderhoud, zodat het pand minstens 100 jaar lang zijn waarde kan behouden.’

En zonder stress

‘Na 40 jaar is het huis afbetaald en resteert alleen nog een bedrag voor maandelijks onderhoud. Het totale bedrag voor aflossing en onderhoud is een stuk lager dan stedelingen nu kwijt zijn aan huur of hypotheek. Met zo’n constructie zouden we collectief minder (hard) hoeven werken. Dan ervaren we minder stress en houden we meer energie over. Om bij elkaar betrokken te zijn en voor onze omgeving te zorgen. Vanaf ons 60ste kunnen we vrijwel ‘gratis’ wonen, waardoor er minder pensioen nodig is en/of meer ruimte overblijft om zorg in te kopen.’

Zo staan er meer interessante en wenkende perspectieven in dit boek. Die uiteindelijk ook een oproep aan de lezer zijn: als jij minister van ons land zou mogen zijn, en je eigen ministerie mag vormgeven, wat zou je dan doen? Waar zet je je voor in?

Boek: Petra Hiemstra (2020): Ministeries voor de Nieuwe Tijd; een publiek pleidooi voor een stille, als basis voor gezonde generaties