De kracht van organisch leiderschap

Hoe je het zelf-organiserende vermogen in mensen aanwakkert

boekbespreking door Petra Hiemstra, 9 december 2018

Organisch leiderschap – In zijn nieuwste boek beschrijft Ronald van der Molen de ontwikkeling van leiderschap, aan de hand van de vier paradigma’s van Understanding Leadership van Avery:

Tot diep in de twintigste eeuw overheerst in het Westen het 1. klassieke leiderschap. Dit eerste paradigma wordt gekenmerkt door een hiërarchische uitoefening van macht. Deze vorm van leiderschap werkt met straffen en belonen en werkt in een eenvoudige omgeving die niet snel verandert. Medewerkers dragen weinig verantwoordelijkheid. Rond de jaren 70 verschuift de focus van de leider naar zijn of haar volgers en hun omgeving. Het luisteren naar en het onderhandelen met medewerkers wordt belangrijker. Door dit overleg komen er overeenkomsten (transacties) tot stand. Het tweede paradigma wordt daarom Transactioneel Leiderschap genoemd. Midden jaren tachtig verschuift de aandacht vervolgens naar visionair leiderschap. Charismatische leiders met visie op de toekomst weten mensen te inspireren en verbinden. Meedenken, eigen initiatief en betrokkenheid maken het voor leiders en hun medewerkers mogelijk om om te gaan met toenemende complexiteit. Binnen dit paradigma doet de leider de goede dingen en een manager doet de dingen goed. Een leider creëert beweging en spreekt ieders creativiteit aan. Mensen die de visie niet delen, verschuiven naar de rand van de organisatie of worden erbuiten geplaatst.

Organisch leiderschap

“Vanaf 2000 is er een nieuwe trend in leiderschapstheorieën waarneembaar; organisch leiderschap. De drijvende gedachte achter organisch leiderschap is dat oudere modellen van leiderschap te veel afhankelijk zijn van de enkeling of van een kleine groep aan de top. Dit zorgt ervoor dat organisaties weinig flexibel en innovatief zijn. De noodzaak van voortdurende aanpassing aan steeds veranderende omstandigheden en de steeds ingewikkelder wordende mondiale omgeving maakt dat bedrijven zich anders moeten organiseren. Daarnaast is er door toenemende scholing een nieuwe generatie medewerkers opgestaan die veel creativiteit aan de dag leggen, wanneer ze daarvoor de kans krijgen. In het paradigma van organisch leiderschap verschuift de focus van de persoon van de leider naar het proces in de groep. Leiderschap is niet langer gebonden aan specifieke posities en rollen, maar het ‘komt op’ al naar gelang het onderwerp of het product dat aan de orde is. Richtig, samenhang en actie ontstaan door gedeelde visie en waarden die voortkomen uit voortdurende en intensieve interactie tussen mensen in de organisatie. Dit maakt de organisatie buitengewoon flexibel, waardoor zij zich snel kan aanpassen aan veranderende omstandigheden. Een nadeel is de hoge mate van onzekerheid en de rusteloosheid die kan ontstaan. Lang niet iedereen kan goed presteren in zo’n organisatie. Bovendien is organisch leiderschap sterk afhankelijk van de mate waarin mensen zichzelf kunnen aansturen en motiveren, het zogeheten ‘zelf leiderschap’. Dat is niet in alle culturen en omstandigheden een reële verwachting”.

Organisch leiderschap betekent in de visie van Van der Molen onder andere dat:

1. de interacties tussen mensen centraal staan;
2. de gedeelde visie en waarden als ‘culturele dragers’ ontstaan door voortdurende interacties tussen de leden van de organisatie;
3. de structuur van de organisatie is niet leidend maar dienend aan het bereiken van de collectieve doelstellingen;
4. organisaties een cultuur nodig hebben, die flexibiliteit, innovatie en creativiteit stimuleert;
5. leiderschap overal in de organisatie geactiveerd, gevierd en gedeeld kan worden;
6. je als leider een ecosysteem ontwikkelt, waarbinnen je autonome mensen en teams tevoorschijn luistert zodat ze kunnen floreren en relateren. Stel vragen en wees stil.

Organisch leiderschap is natuurlijk leiderschap

Het aardige aan dit mensgerichte boek is dat Van der Molen consequent zijn heldere theoretische beschrijving koppelt aan zijn grote liefde voor de natuur. “Net zoals bomen zuurstof nodig hebben om te kunnen groeien, zo hebben mensen de ruimte nodig om hun talenten te ontplooien. Dat klinkt logisch, maar dat is het niet.” “Ruimte ontstaat door haar kaders. Zonder kaders is er geen ruimte en ook geen blijvend resultaat.” “Bomen zijn een terugkerend symbool van de mens die aan de ene kant vastzit aan het aardse en zich aan de andere kant uitstrekt naar de hemel. Een prachtig beeld van onze zoektocht naar zingeving. Een eikel leeft vanuit de gedachte: what’s in it for me? Een boom leeft vanuit de gedachte: what’s in me for you? “.Het boek bevat prachtige foto’s, analogieën en concrete praktische tips die iedere leider en leidinggevende in zijn of haar praktijk kan toepassen, voor energieke, organische effectiviteit.

Over de schrijver

Ronald van der Molen (1973) is organisatieadviseur en leiderschap coach. Vanuit zijn bedrijf Transformatio begeleidt hij leidinggevenden, teams en organisaties die stevig willen of moeten veranderen. Daarnaast verzorgd hij keynotes en workshops over de kracht van organisch leiderschap. Hij maakt daarbij graag gebruik van lessen uit de natuur en geniet ervan als eikels in bomen veranderen. Eerder schreef hij de boeken Metamorfose, groeien in je bestemming.

We mogen twee exemplaren van dit boek t.w.v. 30 Euro verloten!

Spreekt dit boek over organisch leiderschap je aan en is het echt iets voor jou of iemand die je het gunt? Stuur dan een mail met in de titel ‘Organisch Leiderschap’ en in de tekst je naam en adresgegevens (of de adresgegevens van diegene die je het boek cadeau wilt doen) naar: petra.hiemstra@haagsehoogvliegers.nl De exemplaren worden verloot onder de eerste 10 reacties na verzending van de nieuwsbrief van december 2018. De namen van de winnaars worden op onze website bekend gemaakt.

Je kunt dit boek uiteraard ook direct bestellen bij bol.com of Managementboek.nl