Socrates op sneakers I Boekbespreking

Socrates op sneakers – In deze filosofische gids voor het stellen van goede vragen onderzoekt theatermaakster en praktisch filosoof Elke Wiss wat ervoor nodig is om in ieder gesprek precies díe vraag te stellen die ons denken verdiept. Want ook zij concludeert: we praten liever dan we luisteren. We proberen eerder de ander te overtuigen van ons eigen gelijk dan dat we samen op zoek gaan naar de juiste vragen en antwoorden. Hoe komt dat? En, hoe kunnen we onze vraagvrees transformeren in luisterlust zodat we met onze vragen onze geest en gesprekken verdiepen en verrijken?

door Petra Hiemstra, 10 juni 2020

Een goede vraag stellen, wat maakt dat zo lastig?

Elke: “Een goede vraag stellen is wellicht zoiets als van een hoge klif afspringen. Zonder parachute. Je hebt geen idee hoe de landing zal zijn, of je zacht terechtkomt, of je welkom wordt geheten door de bodem onder je. Een goede vraag stellen doe je niet voor jezelf, zodat jij zachtjes en veilig landt. Een goede vraag stellen doe je voor de ander, zodat die door kan, verder beweegt, zijn denken verdiept, de dingen in een nieuw perspectief kan bekijken. Dat cadeau aan de ander betekent soms een pijnlijke smak voor jezelf. Maar die prijs is het wel waard.”

Socrates had geen vraagvrees

Wij meestal wel! In haar boek werkt Elke Wiss zes redenen uit waarom we De Vraag niet stellen:

1. Biologie – over jezelf praten is véél lekkerder dan vragen stellen
2. Vraagvrees – vragen is soms hartstikke eng
3. Scoren – je scoort beter met een mening dan een vraag
4. Objectiviteit – we zijn verleerd objectief te redeneren
5. Tijd – we denken dat het tijd kost om goede vragen te stellen
6. Competentie – we krijgen het stellen van goede vragen niet geleerd.

Socratische groeipijn

Elke: “Soms, wanneer ik – toen ik zelf net geschoold was in het stellen van vragen en een socratische houding – mensen lastig viel met mijn gevraag, ontstond er weleens een situatie waarbij mijn gesprekspartner zijn/haar ongemakkelijke gevoel projecteerde op mij. Jeetje, jij maakt het ingewikkeld! Dat snap je toch wel! Dat spreekt toch voor zich! Het zijn maar woordjes, je snapt het idee toch! Het zijn voorbeelden van zinnetjes waar ik toen door geraakt werd. Nu weet ik dat wanneer mijn gesprekspartner zulke zinnen begint te formuleren, dat precies de bedoeling is. De ander heeft ergens ook wel door dat wat hij zegt niet meer helemaal coherent is. Daarom is het ook zo belangrijk om vooraf toestemming te hebben van de ander om zijn of haar denken te mogen bevragen. Een vraag als: ‘Vind je het goed als ik hier wat vragen over stel?’, of: ‘Zullen we dit samen onderzoeken?’, maakt van een gesprek namelijk een gedeelde verantwoordelijkheid”.

Hoe kun je je innerlijke Socrates wakker kussen?

Elke: “Een socratische levenshouding kenmerkt zich door het vermogen om je te verwonderen. Om nieuwsgierig te zijn, het écht willen weten. Je hebt ook een behoorlijke dosis moed nodig en het vermogen je oordelen te herkennen, erkennen en parkeren. Empathie kan je bij praktische filosofie in de weg zitten. Het helpt als je ‘niet-weten’ en irritaties kunt verdragen, als je kunt vertragen en gestructureerd te werk gaat bovendien.

Daarom beschrijf ik in mijn boek dat goed luisteren een eerste voorwaarde is om goede vragen te kunnen stellen. En dan heb ik het vooral over dat je de intentie waarmee je luistert van invloed is op depositie die jij of de ander inneemt. Vragen die tot het ‘hittepunt’ leiden, de kern waar het écht om draait. Een tweede voorwaarde is dat je taal serieus neemt. En ten derde is het verstandig om, zoals hierboven aangegeven, toestemming te vragen om vragen te mogen stellen. Als vragensteller moet je uit verschillende vaatjes kunnen tappen. Hoe beter je weet hoe je gericht kunt doorvragen, confronteren of het denken van de ander een zwieper kunt geven, hoe beter je gesprekspartner, de organisatie voor wie je werkt of de samenleving als geheel zich kan ontwikkelen.”

Socrates op sneakers is een heel humoristisch en makkelijk leesbaar boek. Een aanrader voor iedere professional, ondernemer, filosoof-in-wording die zich op een luchtige manier wil bekwamen in het voeren van goede gesprekken en het stellen van vragen die het denken scherpen en verder brengen.

Socrates op sneakers – bestelinfo

Dit boek direct bestellen? Dat kan natuurlijk ook. Steun je lokale boekhandel met je aankoop of bestel je exemplaar bij bol.

Over Elke Wiss

Meer informatie over Elke Wiss vind je op haar website De Denksmederij.

En wie weet vind je deze boeken ook interessant:

• Rake vragen – Siets Bakker
• Spreken is goud – Anselm Grün

De winnaars van Socrates op sneakers zijn: Anna de Boer en Joyce Kip. Van harte gefeliciteerd. Het boek komt deze week naar jullie toe. Veel leesplezier. Niet gewonnen? Hieronder lees je de samenvatting!