Wat stilte met je hersenen doet I Boekbespreking

Wat stilte met je hersenen doet – een neurowetenschappelijke verkenning – Wat doet stilte met je hersenen? Waarom zijn velen van ons er zo bang voor? Werkt stilte ons soms op onze zenuwen? En wat maakt dat anderen naar serene rust en stilte snakken?

boekbespreking door Petra Hiemstra 13 mei 2020

Wat stilte met je hersenen doet – een neurowetenschappelijke verkenning

Neurowetenschapper Michel Le Van Quyen beschreef zijn ervaringen met absolute rust en stilte, nadat hij op een dag verlamd wakker werd. Overwerkt, is de diagnose.  Hij doet een verrassende ontdekking: de stilte doet hem goed en helpt hem de ziekte te overwinnen.

In zijn eerste in het Nederlands vertaalde boek, beschrijft Le Van Quyen hoe zeldzaam stilte geworden is in ons drukke leven en hoe veel geluid we produceren dat vermoeiend en slopend is. Hij plaatst onze relatie tot stilte in een historisch perspectief: “telefoons die onophoudelijk gaan, stadslawaai van verkeer en van bouwwerkzaamheden, zoemende computers, en ga zo maar door. Stilte is een uitstervende soort.

Hoewel onze oren steeds meer belast worden, is het fenomeen niet nieuw: al in het jaar 44 voor onze jaartelling vervaardigde Julius Caesar één van de eerste wetten tegen lawaai uit, een verbod op alle verkeer tussen zonsondergang en zonsopgang. En in de Middeleeuwen waren de straten in de steden dermate smal en was de isolatie zo summier dat het geluidsniveau ook hoog geweest moet zijn. Maar de alom heersende herrie van nu heeft een prijs.

Tegenwoordig is het omgevingsgeluid zo hoog dat het soms de werking van de hersenen verstoort. Zo is in een onderzoek aangetoond dat na de aanleg van het vliegveld van München, de geheugen- en leesvaardigheden van leerlingen op een school in de buurt significant waren afgenomen. Die bevinding werd vervolgens bevestigd in een groot onderzoek onder 2000 kinderen van 90 scholen in de regio’s rond internationale luchthavens (Londen, Madrid, Amsterdam). Er bleek een verband te bestaan tussen de blootstelling aan lawaai en het teruglopen van schoolprestaties, met tegelijkertijd een grotere kans op dyslexie. Lawaai zorgt dus voor een ware aantasting van onze cognitieve prestaties.”

Herrie zorgt voor hoge bloeddruk

En de cijfers liegen er niet om, volgens Le Van Quyen. Kort samengevat zorgt herrie zorgt voor een hoge bloeddruk en dat is slecht voor je hart en vaatstelsel. Het risico op hart- en vaatziekten en hartinfarcten neemt toe als het geluidsniveau hoger is dan 60 decibel. Volgens het Europees Milieuagentschap overlijden in Europa jaarlijks meer dan 10.000 mensen voortijdig als gevolg van geluidsoverlast. (pag. 53). Le Van Queyn concludeert: lawaai wordt ons langzaam fataal.

Duurzaam fraai groen vitaliseert en activeert je ASMR

Le Van Queyn onderzocht ook wat ons kan helpen: dicht bij de natuur wonen heeft een gunstig effect op onze gezondheid. Alleen al kijken naar (in mijn woorden) duurzaam fraai groen, kan herstel bevorderen. Prettige natuurlijke geluiden zoals het ruisen van blaadjes in de wind of het fluiten van vogels activeren, zo stelt hij, een fysiologisch fenomeen dat ASMR wordt genoemd: Autonomous Sensory Meridian Response, oftewel: een aangename, autonome reactie op auditieve prikkels van de gevoelsmeridianen in je lichaam.  Deze prettige prikkels zorgt voor afgifte van dopamine in je hersenen, dat ons een fijn gevoel geeft.

In stilte pik je makkelijker innerlijke signalen op

Meer tijd doorbrengen in stille natuur, zoals de Amerikaanse schrijver Henry David Thoreau deed, of gewoonweg je bewuster worden van het belang van ‘visuele stilte’, zegt Le Van Quyen, maakt het ook makkelijker om je eigen gedachtes en gevoelens gewaar te worden, die je moeilijker kunt horen in het lawaai, de visuele overprikkeling en de chaos van alledag. Juist de verbinding met je eigen innerlijk die je door regelmatige stilte en donkerte kunt ervaren, kan ervoor zorgen dat niet alleen beter en dieper slaapt, maar dat je ook eerder signalen oppikt die je kunnen wijzen op zaken als dreigende emotionele uitputting of depersonalisatie.

Ook kan stilte de beste weg plaveien om meer ruimte te geven aan je dromen. Juist het in stilte verkeren geeft de default modus in je brein, de staat waarin je brein zich bevindt als je ‘niets doet’, je alle ruimte om op creatieve ideeën te komen. Deze default modus bevordert het langzame incubatieproces dat nodig is om je enerzijds te onthechten van bepaalde zaken en om anderzijds ontvankelijk te zijn voor de gedachten die in het diepste van je onderbewuste hebben liggen rijpen.

Differentiële ontspanning

En zo schrijft Le Van Quyen nog veel meer interessants over thema’s als differentiële ontspanning, de geheimen van het geheugen, mentale sublimatie, de kracht van stiltes in gesprekken, wat luisteren aan persoonlijk leiderschap en discipline vraagt, hoe we ons innerlijk betoog het zwijgen op kunnen leggen, de luxe van leegte, etc.

Dit boek aanrader voor iedere professional, politicus, coach, trainer of ondernemer met interesse in neurologische processen en de waarde van stilte voor het individu en collectief.

Bestelinformatie Wat stilte met je hersenen doet

Dit boek direct bestellen? Dat kan natuurlijk! Steun vooral je lokale boekhandel met je aankoop of bestel het boek op managementboek.nl. In de winkel kost het boek 24,95 Euro.

De winnaars van ‘Wat stilte met je hersenen doet’ zijn Karolien Koohof en Arjan Langerak. Van harte gefeliciteerd! Het boek komt deze week naar jullie toe. Niet gewonnen? Hieronder lees je onze boekbespreking.