Hoffelijk Hoogbegaafd zijn – de 10 Gouden Regels

Hoffelijk Hoogbegaafd zijn – de 10 Gouden Regels voor Stijlvol Communiceren voor Slimme Mensen met Sociale Ambitie

Slim zijn is prachtig. Snel denken, verbanden leggen, complexe systemen doorzien – heerlijk. Maar soms gaat dat briljante brein net iets sneller dan sociaal wenselijk is. En voor je het weet, floept er weer een “dat weet je toch zélf ook wel?” uit je mond, terwijl je collega nog gewoon bezig is met ademhalen.

door Petra Hiemstra, 6 juni 2025

Onlangs kwam er een nieuwe coachee mijn praktijk binnen. Ze viel meteen met de deur in huis met wat er aan mijn handboek niet klopte. Nog voor we echt contact hadden gemaakt, móést het eruit. Die natuurlijke neiging om zaken te willen perfectioneren en verbeteren komt vaak voort uit een diepe, soms bijna onweerstaanbare fysieke innerlijke drang. Toch mogen wij, hoogvliegers zelf, die leren beheersen ten behoeve van het grotere geheel. En zeker: ze had helemaal gelijk – ik wéét hoe het brein en zijn van hoogvliegers werken. Ik kan dat ook hebben. Natuurlijk. Maar… leuk is het niet écht. En … het kan ook anders!

Om een brug te slaan tussen brein en beschaving – en om te voorkomen dat je als briljante bonk met een bontkraagje bekend komt te staan – heb ik de tien hoffelijke do(n’t)s voor hoogbegaafden op een rijtje gezet. Als vriendelijke reminder, met een knipoog uiteraard. Want ook kanjers kunnen leren knikken voordat ze knallen.

1. Don’t: “Weet je dat écht niet, sukkel?”

Do: “Zal ik je helpen dit te fixen, kanjer?”
De klassieker. Ironisch bedoeld, maar niet iedereen heeft de gebruiksaanwijzing bij je sarcastische stijl gekregen. Hulde voor je snelheid, maar kies voor steun in plaats van steken.

2. Don’t: Zinnen van anderen afmaken (want: je weet toch al wat ze gaan zeggen)

Do: Luister tot de punt. Zelfs als het lang duurt.
Je kunt je briljante voorspellingen ook voor later bewaren. Bijvoorbeeld op een bingo-kaart voor intern gebruik. Timing is ook een talent.

3. Don’t: “Dat is toch logisch.”

Do: “Ik snap dat het verwarrend lijkt, zal ik uitleggen hoe ik het zie?”
Logisch is relatief. En soms ook gewoon: arrogant. Maar dat wist je natuurlijk al.

4. Don’t: Debatteren alsof je in de finale van het Lagerhuis staat

Do: Zoek het gedeelde belang, niet de winst per argument
Je kunt ook punten scoren zonder dat iemand anders verliest. Win-win is óók een sport. Zeker in vergaderingen.

5. Don’t: Ongevraagd corrigeren, verbeteren of herschrijven (“Dat staat er helemaal niet!”)

Do: Vraag: “Mag ik iets inbrengen ter overweging?”
Correct zijn is niet hetzelfde als connect zijn. Je hebt gelijk – en nu?

6. Don’t: Vragen stellen als verborgen commentaar (“Waarom zou je het zo doen?”)

Do: Vragen stellen vanuit echte nieuwsgierigheid: “Wat is voor jou de reden om het zo aan te pakken?”
De toon maakt het verschil tussen sabotage en samen doen.

7. Don’t: Denken dat je de enige bent die het doorheeft

Do: Neem anderen serieus, ook als ze minder woorden gebruiken
Soms zie jij het snel. Soms ziet een ander iets dat jij mist. Samen zie je meer – mits je blijft kijken.

8. Don’t: Monologen van acht minuten met drie zijpaden en een slotzin

Do: Vraag na twee minuten: “Zeg ik nog iets nuttigs?”
Een beetje meta-bewustzijn is ook intelligentie. Plus: ruimte geven is óók leiderschap.

Lees ook: De Stoplicht-Regel: minder praten, meer verbinding – Haagse Hoogvliegers

9. Don’t: Denken dat alles wat niet snel, scherp of slim is, tijdverspilling is

Do: Vertragen om te verbinden
Soms is slomer slimmer. Of liever gezegd: menselijker. En uiteindelijk effectiever.

10. Don’t: Denken dat hoffelijkheid gelijkstaat aan domme smalltalk

Do: Oefen in warmte zonder wolligheid
Hoffelijk hoogbegaafd zijn is geen façade. Het is de hoogste vorm van intelligentie: sociale moed met stijl.

Tot slot: Slim zijn is geen excuus voor snauwen

Juist slimme mensen kunnen (leren om) de nuance, het geduld en de mildheid op(te)brengen om verbinding te maken. En ja, het kost soms tijd. Maar hé – als jij het snapt, kun je het ook dragen. En wie weet: zelfs leuk maken.

Er is een wereld van verschil tussen je aanpassen en je aansluiten. Waar aanpassen vaak voelt als jezelf verliezen, vraagt aansluiten om afstemmen mét behoud van je eigenheid. Juist daarin zit de kracht van hoffelijke hoogbegaafdheid.

De kunst is niet alleen om het beter te weten, maar om het samen beter te maken.

En dat begint met erkennen wat de ander ervaart. Want erkenning is de brandstof van verbinding. Als iemand zich écht gehoord voelt – omdat jij je oordeel uitstelt, je tempo aanpast en grootluistert – ontstaat er ruimte. Voor vertrouwen. Voor samenwerking. En voor gezamenlijke impact.

Reageren op dit artikel?

Graag! Benieuwd naar jouw ervaringen en inzichten rond hoffelijk hoogbegaafd!
petra.hiemstra@haagsehoogvliegers.nl

Reacties

Marion van L. – “Een zin afmaken omdat je het antwoord toch al denkt te weten is ook arrogant. Andere mensen kunnen verrassen met een antwoord waar je wat mee kan. De 80-20 regel zeg maar. Dus 80 keer je mond houden, levert 20 keer interessante antwoorden op – Vraagt wel geduld! Het helpt misschien om ze op die momenten te visualiseren als stotteraars.”

Rob H.: “Reserveer in ieder geval ook even een hokje voor de oorverdovende stilte waarin het onuitgesproken oordeel zo voelbaar kan zijn … ”

Hoffelijk Hoogbegaafd Literatuurtips
Rond de kunst van beminnelijke doeltreffenheid en zachte macht

• Femke Halsema – Macht en Verbeelding of Pluche 
• Angela Merkel – De kanselier
• Jacinda Ardern – Leading with Empathy en A different kind of power (nieuw) 
• Madeleine Albright – Madam Secretary 
• Mary de Gaay Fortman – Verdrink geen dooie eend 
• Michelle Obama – The Light We Carry of Becoming