Hoogbegaafd Leiderschap binnen het Rijk – Bestaat dat? En wie zijn de actuele voorbeelden/boegbeelden van HB Leiderschap op dit moment?
Al deze (eerste) onderzoeksvragen ontstonden tijdens de evaluatie van het HB Congres in maart 2024 én de vooruitblik naar het congres 2025. Met onze onderzoeksvraag lijken wij (Stichting HB Rijk en Haagse Hoogvliegers) naadloos aan te sluiten bij (of zelfs voor te lopen op) de leerstoel Hoogbegaafdheid, Transities en Maatschappelijke impact, die binnenkort wordt geïnstalleerd door Mensa en de Universiteit van Tilburg. In dit artikel lees je over ons onderzoeksproject in wording, dat we graag met alle relevante HB partijen in binnen- en buitenland willen ontwikkelen.
door Petra Hiemstra, 22 mei 2024 in samenwerking met Frank van der Vorm en Judith Witte – Poelstra – beiden bestuurslid van Stichting HB Rijk, Tonny Vis – HB Coach Rijk, Rianne van de Ven – Specialist Hoogbegaafdheid & bestuurslid IHBV en professor hoogbegaafdheid Kathleen Venderickx.
Onze eerste idee is om een (wetenschappelijke) kwalitatieve voorstudie uit te voeren, op basis van 14 tot 16 diepte interviews. We denken nu aan het interviewen van 14 HB’er per ministerie en 2-4 externen (denk aan mensen in de rechterlijke macht, politici of hoogleraren). Deze respondenten zijn divers als het gaat om M/V/X/Leeftijd/Gender & type intelligentie en schaalniveau (van 9-19).
Idealiter:
Droombeeld – Mooie onderzoeksvraag: Wat zou t droombeeld zijn als mensen binnen de rijksoverheid het potentieel van hb’rs ultiem zouden benuttend en wie/wat/waar merken (we) dat dan? Eefke Schramade
Hoogbegaafden binnen het Rijk – Zijn die er? – “De vraag die bij me opkomt is dat ik gewoon niet weet of HB mensen er zijn in de werkomgeving (zal beslist maar geen idee) en of ze het zelf nodig/fijn vinden er zo de nadruk op te leggen. Weet jij of ze zich ergens niet begrepen voelen oid? Want wat zou de reden zijn om ze anders te behandelen? Komen hun talenten niet aan bod? Worden ze buitengesloten? Iets anders? Ik denk dat de vragen die je stelt, en dan met name het verband tussen HB en leiderschap heel interessant kan zijn. Hoeft niet persé voor het rijk, maar gezien het perspectief van de andere club wel logisch. Verder denk ik dat er wel degelijk politiek bestuurlijke intelligentie is, maar die koppel ik niet aan HB zijn. En geldt voor meer talenten. Ik denk dan ook dat het voor jouw onderzoek van belang is helder te hebben wat deze groep anders maakt en daar op inzetten. Want talent laten liggen is zonde, maar dat geldt voor al het talent niet alleen HB zijn.” – Ambtenaar schaal 17 Rijk
Behoefte aan positieve rolmodellen versus smart-shaming – “Het lijkt wel alsof iedereen uit de kast mag komen, behalve HB’ers. Elske de Ruijter noemt dat ‘smart-shaming’ – alsof je je erop voorstaat een ‘beter mens’ te zijn omdat je hoogbegaafd bent … Psychologie Magazine wilde enkele jaren geleden wel een magazine rond hoog sensitiviteit uitbrengen, maar schrikken terug voor een magazine rond Hoogbegaafdheid. In mijn praktijk merk ik dat veel hoogbegaafden worstelen met schaamte rondom hun intelligentie(s). Ook zelf vind ik het spannend om volledig voor mijn capaciteiten uit te komen en merk ik dat ik me soms kleiner voordoe dan ik ben. Ik het interessant vinden als we dit onderzoek gezamenlijk (HB Rijk, Haagse Hoogvliegers, IHBV, Mensa, Universiteiten & commerciële partijen) en wetenschappelijk aanpakken, liefst op Europese schaal, mogelijk met cofinanciering vanuit het Mensa Fonds, subsidie vanuit het IHBV en ESF subsidie. Wellicht kun je er zelfs op promoveren? Bijvoorbeeld in de lijn van het kwalitatieve onderzoek van Tracy Winter BEING SEEN: SELF-CONCEPT DEVELOPMENT IN HIGHLY GIFTED ADULTS. Donald Suidman van Pieter Publishers wil wellicht meedenken over publicatie en PR – Rianne v/d V.
Fijn, die aandacht voor hoogbegaafd leiderschap en diversiteit! – Wat ik heel mooi vind, is dat er nu in de ABD top meer diversiteit is. Zo zijn er twee DG-en binnen VWS die openlijk gay zijn. – Jeroen K.
Lees dit onderzoek! – Can super smart leaders suffer from too much of a good thing? The curvilinear effect of intelligence on perceived leadership behavior – Tip van professor bestuurskunde Lars Tummers
Genialiteit versus de kracht van SAMEN! – “Ik ben HB ambassadeur bij de Belastingdienst. Als ik een kandidaat zou zijn, dan heb ik de volgende zorgen: 1. dat een boegbeeldrol het werk dat ik doe juist in de weg zou kunnen zitten ipv helpen. 2. Het werk dat ik doe is niet door mijzelf bedacht. We werken er met vele collega’s aan. Ideeën ter verbetering komen niet van één persoon. Het is de kracht van samen. Een persoonlijke kracht die ik inzet helpt om de eilandjes te doorbreken die in de loop der tijd ontstaan zijn. En proberen de eenheid vast te houden. Dat benoemen en op de voorgrond zetten, is ook weer niet zo handig. De problemen bij het Rijk zijn overigens zo complex dat één geniale persoon er geen oplossing voor kan bedenken, uitwerken en implementeren op een manier die past binnen de organisatie. Daarbij is timing van lanceren, uitwerken en uitvoeren van een idee cruciaal voor het welslagen. Kortom, ik heb geen idee hoe de schijnwerpers richten op één idee van één persoon ons kan helpen. Aangezien de oplossing zit in de kracht van samen. Ben dus heel benieuwd naar jullie ideeën hierover.” – Nicole GN
Een sleutel voor HB succes ligt bij HRM – Uit het veldonderzoek dat ik deed voor mijn ECHA/RITHA opleiding blijkt dat bepaalde leiderschapsstijl van groot belang is en groot verschil uit maakt voor een HB medewerker binnen het Rijk. Nog meer dan een heel uitdagend werkpakket. Ook is er veel winst te behalen bij HRM adviseurs. Zij doen immers vaak de eerste selectie voor nieuwe vacatures en blijken er soms wat ouderwetse gedachten op na te houden t.a.v. HB-ers met een grillig cv. Rianne van de Ven, Sven Mathijsen, Lianne Hoogeveen en de Belgische Sabine Sypre kunnen voor jullie onderzoek waardevolle gesprekspartners zijn. Ervaringskennis is belangrijk. Daarnaast ben ik een voorstander van goede wetenschappelijke onderbouwing – Tonny V
Kans op budget voor onderzoek lijkt klein – uit diverse reacties blijkt dat het voor veel medewerkers van onderop ‘sleuren en trekken is’ als het gaat om het verkrijgen van budget voor activiteiten die ten goede komen aan bepaalde groepen medewerkers, of dat hun om HB’ers gaat of om bijvoorbeeld LHBTIQ+ gemeenschap of League Rijk (D&I) – aanvragen kunnen snel als ‘pusherig’ worden ervaren.
Willen hoogbegaafden binnen het rijk zich wel laten voorstaan op hun intelligentie? – “Ik krijg zelf iig de kriebels bij mensen die zich op – verstandelijke of fysieke – vermogens laten voorstaan. Wel herinner ik me gesprekken met medewerkers van OCW over hoe moeilijk ouders van hoogbegaafden het kunnen hebben. Hoed u voor de flanken in deze egalitaire natie …” – Guido R.
Creatieve intelligentie en out of the box denken wordt nog niet overal gewaardeerd en gehonoreerd – “En ja, ik ben er zelf natuurlijk ook 1, die zwalkend en telkens op zoek naar out of the box visie en oplossingen hoopt een echte bijdrage aan de goede inrichting van de samenleving te kunnen leveren…” – Anne K.
Boeiend! – “Aan dit traject vind ik vooral de combi leiderschap en HB interessant. En het onderzoek maakt me nieuwsgierig. Ik wil graag meedenken hoe het financieel wél mogelijk te maken of hoe een bijdrage te leveren”. Esther K.
Over HB leiderschap in de praktijk – “Er waren voor zover ook alle feedback tot bij mij geraakte veel positieve reacties, zoals HR, mijn directe medewerkers, mijn collega’s van andere diensten en mijn directeur waren tevreden over mijn aanpak. Mijn directeur was verbaasd over hoe vlot en zonder veel weerstand ik 2 diensten heb doen samensmelten. Ik was blijkbaar ook heel goed in het vertalen van beleid naar strategische en operationele doelstellingen. Maar bij mijn huidige werkgever heeft men helaas geen oog voor mijn kwaliteiten en talenten. Eén van hun doelstellingen is nochtans de juiste man op juiste plaats, maar ik krijg geen kans om op de juiste plaats terecht te komen. Heel spijtig. Ze zeggen dat ik mij moet tonen maar ik heb niet de indruk dat ze ook aan het kijken zijn. Ze zitten zo vast in een oude manier van werven, bevorderen, begeleiding en behouden dat men zoveel kansen laat liggen … – Frederik B.
Een eerste onderzoek naar de vormen & impact van hoogbegaafd leiderschap binnen het Rijk kost naar schatting 75.000 Euro voor het doen van de interviews, de redactie, opmaak, wetenschappelijke begeleiding en vertaling van alle informatie in een magazine of boek (250 exemplaren per geïnterviewde/resp0ndent/investeringspartij).
De investering per ministerie zal naar verwachting rond de 4.500 euro excl. BTW bedragen – daarvoor ontvangen jij & je ministerie t.z.t. 250 exemplaren van het boek of het magazine.
Voor dit project willen we o.a. een fondsaanvraag doen bij het A&O Fonds Rijk, het Mensa Fonds, het fonds van het IBHV en dus bij ieder ministerie. Een internationale samenwerking geeft mogelijk kans op ESF subsidie (dat gaan we nog onderzoeken.). Heb je andere ideeën? Deel ze graag!
Ken of ben je een (vermoedelijk) hoogbegaafde medewerker en/of leidinggevende binnen het Rijk met een interessante visie op de toekomst en bestuurlijke-ambtelijke-politieke intelligentie?
Voel je van harte uitgenodigd om jezelf of iemand anders/anderen voor te dragen.
Op dit moment maken we een shortlist van potentieel interessante kandidaten en/of sponsoren binnen het Rijk. We streven ernaar om 1 hoogbegaafde per schaal en per ministerie te interviewen, waarbij we ook kijken naar de verschillende vormen van hoogbegaafdheid. Dit kan dus variëren van een fysiek/muzikaal talent op schaal 9 bij het ministerie van Sociale Zaken en een ICT briljant op Financiën tot een sociale strateeg en visionair op het ministerie van Defensie.
Stuur je shortlist met naam/namen, leeftijd, type intelligentie, schaalniveau en ministerie naar:
petra.hiemstra@haagsehoogvliegers.nl of bel: 06-33803867