Door welke bril kijk jij? De verschillen tussen hoogintelligent, hoogbegaafd, hoogsensitief en hoffelijk leiderschap

Door welke bril kijk jij? Wat is het verschil tussen intelligentie en wijsheid? 

Bijna ieder gesprek dat ik voer met potentiële clienten begint met dezelfde aanname:
“Hoogbegaafd? Ik? Nee, dat kan niet. Er zijn altijd wel anderen die nóg slimmer, wijzer, bewuster en/of hoffelijker zijn.”

In mijn praktijk liggen daarom standaard een paar brillen klaar. Een metafoor maakt het vaak makkelijker om het gesprek te voeren over de verschillen tussen:

• Hoogintelligent leiderschap

• Hoogbegaafd leiderschap

• Hoogsensitief leiderschap

• Hoogbewust en hoffelijk leiderschap

Brillen bestaan niet alleen in de optiekzaak. Ook in ons hoofd en hart zetten we ze voortdurend op. Soms bewust, vaak onbewust.

De vraag is: door welke lens kijk jij naar jezelf, de ander en de wereld? Vanuit je hoofd of je hart? Handel je vanuit je buikgevoel, je bekkenkracht of volg je gewoon je handen en voeten?

En: welk effect heeft jouw bril – op jou, je team, je naasten en op onze samenleving als geheel?

door Petra Hiemstra 3 september 2025

Vier brillen van leiderschap: zwart, wit, roze en multigekleurd

1. De zwarte bril – scherp, kritisch, zwart-wit. De bril van de hoogintelligente denker.

• Feiten, cijfers en logica krijgen hier de hoofdrol.

• Slimme professionals komen er razendsnel mee tot de kern, zien patronen, vinden oplossingen.

Maar… de zwarte bril kan ook streng zijn. Soms zit er een randje perfectionisme aan. Wie steeds met haviksogen tuurt, ziet vooral de foutjes – en vergeet te focussen op progressie en de schoonheid van de zwerm.

Vogelbeeld: de kraai – slim en onderzoekend maar soms wat te streng in zijn roep.

2. De witte bril – neutraal, observerend, relativerend. De bril van de hoogbegaafde mens.

Ik gebruik in mijn praktijk de Delphi-definitie van hoogbegaafdheid:

“Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Een sensitief en emotioneel mens, intens levend. Hij of zij schept plezier in creëren.”

De witte bril laat hoofd, hart en lichaam resoneren in communicatie. Hij ziet dingen zoals ze zijn, zonder groter of kleiner te maken.

Waar de zwarte bril analyseert, voegt de witte bril oprechtheid, nieuwsgierigheid, diepgang en autonomie toe.

Vogelbeeld: de uil – rustig, wijs, met zicht in de schemering.

3. De roze bril – warm, liefdevol, begripvol. De bril van de hoogsensitieve en empathische mens
– de Liefdevolle Leider, de Grootluisteraar.

Deze blik zoekt vanuit het sensitieve, wijze hart altijd naar telos:

• Wat is het hoogste doel of de hoogste potentie van de ander?

• En vraagt zich af: hoe laat ik de aanwezige potentie tot maximale bloei komen – in mensen, organisaties, of zelfs in onze de samenleving als geheel?

De roze bril ziet niet alleen wie je bent, maar vooral ook wie je kunt worden en kunt zijn. Dragers van de roze bril, geven de voorkeur aan feedforward boven feedback. Daarmee geven niet alleen vleugels aan dromen, ze helpen ze ook concreet stappen verder.

Vogelbeeld: de duif – zacht, verbindend, drager van vrede.

4. De multigekleurde hoffelijkheidsbril – speels, veelzijdig, diplomatiek, verbindend
De bril die slim en wijs verbindt.

Leiders die bij voorkeur deze bril dagen, zijn vaak hoogbewust.

• Ze luisteren oprecht nieuwsgierig en stellen open vragen.

• Spreken bewust, diplomatiek, met zachtheid en vanuit brede context.

• Vertellen en verbinden met humor.

• Ze houden van focus, maar nog meer van varifocus.

Deze brildragers staan multifocaal in het leven. Als kathedraaldenkers en bouwers is hun manier van kijken is regenboogkleurig: ze zien de veelheid én de samenhang. Ze geven snel het gespreksstokje door en kijken voorbij hun eigen horizon.

Vogelbeeld: de spreeuwenzwerm – collectief, creatief, speels en toch perfect afgestemd.

Van intelligentie naar wijsheid – het Ik Luister Je Groot-model

In mijn Ik Luister Je Groot-model onderscheid ik lagen van waarnemen en handelen:
van hoofd naar hart, van buik naar bekken, van handelen naar effect.

Zo vullen intelligentie (de zwarte bril) en wijsheid (de witte, roze en multigekleurde bril) elkaar aan – én dagen elkaar uit.

Vogelgids: welke leiderschapsstijl past bij jou?

Deze zomer kreeg ik van mijn collega Janine het boek Gevleugeld Leiderschap van Ben Verleg cadeau. De prachtige vogelmetafoor is van zijn hand – ik borduur er in mijn werk vrij op voort.

Elke vogel immers vliegt op zijn eigen manier. Net als leiders. In welk vogelbeeld herken jij jezelf?

• Kraai – Slim leiderschap: slim, complex, onderzoekend en vindingrijk.

• Uil – Wijs leiderschap: zuiver, observerend, met zicht in de schemering.

• Duif – Spiritueel leiderschap: compassievol, verbindend, vredestichtend.

• Gans – Intuïtief leiderschap: sterk in formatie, trouw aan de groep.

• Struisvogel – Harmonieus leiderschap: vol uithoudingsvermogen, vooruitziend.

• Roodborstje – Autistisch leiderschap: eigenzinnig, solistisch, zingend zijn eigen wijs.

• Adelaar – Machtig leiderschap: majestueus, scherpziend, groot overzicht.

• Jan-van-gent – Collectief leiderschap: procesgericht, stootvast, loyaal.

• Merel – Artistiek leiderschap: creatief, muzikaal, verhalenverteller.

• Pinguïn – Dienend leiderschap: zorgzaam, empathisch, sterk in extreme omstandigheden.

• Spreeuw – Zelfsturend leiderschap: wendbaar, communicatief, vrij én afgestemd.

• Lepelaar – Horizontaal leiderschap: bruggenbouwer, gelijkwaardig, deelgenoot.

• Witte of zwarte zwaan – Authentiek leiderschap: trouw, krachtig, integraal en stralend.

Samen vormen deze vogels een vlucht vol stijlen. Soms ben je de ene, soms de andere.
Maar gevleugeld leiderschap ontstaat pas echt wanneer je de hele zwerm in jezelf erkent.

Zin in een volgende stap?

Misschien herken je jezelf in de kraai, de uil, de duif of de spreeuw. Of misschien ben je een kleurrijke paradijsvogel die niet in één hokje past. Welke bril je ook het liefste draagt en hoe klein of groot je vleugels ook zijn – in mijn praktijk begeleid ik hoogvliegers die verder willen kijken:

• In een coachtraject onderzoeken we jouw persoonlijke bril, stijl en potentieel.

• In een intervisietraject ontmoet je andere paradijsvogels en leer je samen vliegen in formatie. Binnenkort komen er intervisietrajecten voor open inschrijving online, hier alvast informatie voor intervisie binnen organisaties.

Nieuwsgierig?
Kijk in de agenda of neem gerust contact met me op via petra.hiemstra@haagsehoogvliegers.nl of 06-33803867.

Samen kijken we welke bril je verder brengt – en welke vleugels je wilt uitslaan.

Meer tips

• Vooral hoogintelligent? Dan is de Mensa mogelijk iets voor jou!
• Is je hoogbegaafdheid nieuw voor je en ervaar je het vooral als ‘lastig’? Maak dan kennis, de boeken, de mensen én de workshops van het IHBV – Aanrader!
• Haagse Hoogvliegers is een netwerk van mensen die behalve slim ook heel hartelijk en hoffelijk zijn. Kijk op onze agenda voor de actuele mogelijkheden. Wij richten ons op de mensen die mét hun begaafdheden van betekenis willen zijn voor anderen én onze samenleving als geheel. Die anderen kunnen grootluisteren (of dat willen leren).