Gezondheidswinst: 10 makkelijke maatregelen voor het verhogen van onze collectieve gezondheid, heelheid en fitheid

Gezondheidswinst – Gezondheid en heelheid behoren tot de fundamentele pijlers waarop ons gevoel van individueel welzijn rust. Hoe gezonder we zijn, hoe vollediger we ons potentieel kunnen ontwikkelen. Dat maakt ons gelukkig. Voor mijn boek Liefdevol Leiderschap-in-wording heb ik gekeken hoe we in Nederland scoren op deze pijlers. Het goede nieuws is: onze gezondheidszorg behoort tot de beste ter wereld! Daar mogen we terecht trots op zijn. Echter, we op het gebied van onze gezondheid, heelheid en fitheid scoren we collectief schokkend slecht. Deze cijfers pleiten voor het nemen van een aantal makkelijke beleidsmaatregelen die op korte termijn een forse gezondheidswinst garanderen. En voor fundamentele investeringen op lange termijn. Als Liefdevolle Leiders kunnen we zelf onderzoeken waar onze invloed ligt om onze samenleving zachtjes de goede kant op te duwen.

door Petra Hiemstra, 10 maart 2018

Onze gezondheidszorg behoort tot de beste ter wereld maar leidt niet tot duurzame collectieve gezondheid, heelheid en fitheid

De afgelopen decennia hebben we veel gezondheidswinst geboekt. Zaken die in het verleden veel voorkwamen, zoals bepaalde ziektes, moeder- en kindersterfte, komen dankzij inentingen, medische ontwikkelingen, schoon water en voldoende voedsel bijna niet meer voor. Zeker onze acute gezondheidszorg behoort tot de beste ter wereld. En daar mogen we terecht trots op zijn. Gezien ons gemiddelde hoge welvaartsniveau, had ik verwacht dat we collectief zouden beschikken over een uitstekende gezondheid. Dat bleek een foutieve aanname. Ik zet hieronder een aantal schokkende cijfers op een rij. Wat zijn de problemen op het gebied van onze collectieve gezondheid?

Probleem 1 – We liggen collectief aan de uitlaat

Het aantal vroegtijdige doden door luchtvervuiling in Nederland is zeer zorgwekkend en lopen naar schatting uiteen van 6.700 tot 12.900 per jaar. Je kunt grofweg stellen dat we met z’n allen collectief aan de uitlaat liggen. Wetenschappers zijn steeds stelliger: voor fijnstof bestaan geen veilige waarden. Elke concentratie is, net als roken, slecht voor ons. Ook voor ongeboren. Belangrijke boosdoeners zijn fijnstof en stikstofdioxide, die in de lucht belanden door uitlaatgassen en roetdeeltjes. Zeker in industrie- en overslaggebieden als IJmond en in streken zoals Noord-Brabant met grootschalige veehouderij worden de normen overschreden. Dit roept de vraag op wanneer we, net als de Chinezen, massaal mondkapjes gaan dragen? Of durven we collectief rigoureuze keuzes te maken die een omschakeling in ons gedrag vergen?

Gábor Lenkei bescreef in zijn boek  “Censuur – Wat u niet mag weten over uw gezondheid” – dat bijna alle ziektes van tegenwoordig ontstaan door tekorten dan wel overschotten. In zijn boek richt hij zich voornamelijk op tekorten aan vitamines, mineralen en spoorelementen in onze voeding. Je kunt echter ook denken een tekort aan goede hechting, voedende relaties, veiligheid, erkenning, stimulans, zelfvertrouwen, fysieke beweging, inkomen, een fijne leefomgeving, energie, persoonlijke en/of spirituele groei. Qua overschot kun je naast vieze lucht denken aan suiker of zout, dat een enorme invloed heeft op onze gezondheid en welbevinden. Als we kijken naar de cijfers zien we dat het aantal mensen dat leidt aan niet-acute oorzaken (denk aan botbreuken, ontstoken amandelen, loslatende netvliezen, blinde darm etc.) groot is:

Probleem 2 – Ziektes met een meervoudige of complexe oorzaak

• Grofweg 1 op de 17 van onze landgenoten lijdt aan een depressie of aan hart- en vaatziekten;
• Dat dus 1 op de 14 Nederlanders heeft diabetes, dat zijn ruim 1,2 miljoen Nederlanders;
• 25% van de onze vrouwen overlijdt aan een hart- of vaatziekte. Bij vrouwen worden hartklachten nog steeds onvoldoende herkend en de behandelwijzen sluiten niet goed aan bij het vrouwenlichaam;
• Vanaf de leeftijd van 65 jaar heeft 30% van de Nederlandse mannen prostaatkanker en dat percentage stijgt met het ouder worden naar 70%!
• Als we het over kanker hebben, is longkanker is de meest dodelijke vorm van kanker. Ieder jaar overlijden er meer mensen aan longkanker dan aan borstkanker en darmkanker samen. En verder:
• voelt maar liefst 40% van ons zich eenzaam. ;
• en is 50% van ons obees. Te zwaarlijvig, met alle grote gezondheidsrisico’s en collectieve hoge gezondheidskosten van dien.

Probleem 3 – Zorgverleners lopen op hun tandvlees en missen bezieling

Een suboptimale gezondheid is natuurlijk allereerst heel vervelend voor de zieke zelf. Daarnaast beïnvloedt ziek zijn ook de naasten.

Mantelzorg – 1 op de 3 Nederlanders (16+) gaven in 2016 mantelzorg (dit zijn circa 4,4 miljoen mantelzorgers). 750.000 mantelzorgers geven zowel langdurig (meer dan 3 maanden) als intensief (meer dan 8 uur per week) hulp. 8,6% van de mantelzorgers voelt zich zwaar belast (380.000 mantelzorgers).

Zorgverleners – Als ik zorgverleners spreek over de transitie naar liefdevolle, menswaardige, integrale, holistische en complementaire zorg hoor ik regelmatig: dat zouden we heel graag willen, Petra, maar we lopen op ons tandvlees. We zijn aan het overleven. Een zorgwekkend signaal. In hoeverre voelen onze zorgverleners zich door hun managers, bestuurders en minister gezien, gehoord en erkend in hun behoeftes?

In de kranten lees ik dat vele vacatures in ‘mensfabrieken’ kunnen niet worden ingevuld. Zo zijn er al ruim 660 vacatures voor psychiaters in ‘instellingen’. Zou de naam het probleem verraden? De Denktank (Ont)Regel de Zorg heeft in kaart gebracht dat zorg professionals gemiddeld 40%!!! van hun tijd kwijt zijn aan administratie. Daardoor komt het voor dat zowel de bezoekende dochter als haar dementerende-vader-met-broek-op-de-enkels aantreft in de ‘huiskamer’ terwijl medewerkers achter hun pc beiden geen blik waardig gunnen. Vele ouders zijn uren kwijt met zorgaanvragen en verantwoordingen binnen de PGB’s.

Dat het wel degelijk anders kan laat het nationaal en internationaal bekendste voorbeeld van allemaal zien. Bij Buurtzorg zijn zowel zijn zorgverleners als cliënten behoorlijk blijmoedig, zoals blijkt uit de hele hoge mate van klant- en medewerkertevredenheid. Hier krijgen medewerkers wél de ruimte voor professionaliteit en zorgzaamheid.

Al deze problemen drukken ernstig op gemoed en portemonnee

De kosten van al deze individuen opgeteld, drukken massaal op onze eigen én collectieve portemonnee. Volgens het trendscenario van de Rijksdienst voor Volksgezondheid en milieu zullen de zorgkosten verdubbelen tot 174 miljard euro in 2040. In de periode 2015-2040 groeien de zorguitgaven met gemiddeld 2,9 procent per jaar. Als we niet liefdevol ingrijpen betekent dit dat de zorguitgaven per persoon stijgen van 5.100 euro in 2015 naar 9.600 euro in 2040.

Ik hoor je denken – maar hoe zit het dan met de invloed van technologie op gezondheidswinst?
Technologie helpt en gaat veel zorgprocessen en zorginterventies verder verbeteren. Vooral in voorspelbare situaties. Echter, als ons leven op het spel staat, zoals Corine Jansen in haar interview aangaf, willen we toch niet aan een computer overgeleverd zijn. Dan willen we met een mens in gesprek en vertrouwen we op het creatieve vermogen van die mens om het juiste te doen. Om orde uit de chaos te scheppen en om onze vrijheid en menselijke waardigheid te bewaken. Daarom voorzag de Belgische chemicus en Nobelprijswinnaar in de chaotische dynamica Ilya Prigogine een ‘nouvelle alliance’; een hereniging van de natuur- en geesteswetenschappen.

Gezondheidswinst – 10 Makkelijke (beleids)maatregelen die snel schadelijke gezondheidsfactoren verminderen en onze collectieve gezondheid, heelheid en fitheid bevorderen

1. Luchtkwaliteit verbeteren
   Roken blijft mogen! Alleen…: niet meer op straat, op terrassen, in de hele openbare ruimte, op balkons, in de auto, op TV en in het bijzijn van kinderen. Dit zal helpen om de vele gevallen van longkanker te voorkomen.  Longkanker komt namelijk in 90 procent van de gevallen door het (mee)roken en het inademen van verkeerde stoffen. Ik heb het laatst eens geteld toen ik een paar keer twee kilometer door het centrum heen en terug naar kantoor liep. Gemiddeld om de 200 meter ademde ik onvrijwillig sigarettenrook in en nog veel vaker uitlaatgassen. Om van de vele, vele vieze achteloos weggegooide peuken onder mijn voeten nog maar te zwijgen. Digitale gezichtsherkenning, vingerafdrukken en DNA testen kunnen binnen afzienbare tijd een belangrijke rol spelen om ons collectief op het schone en gezonde pad te houden (eerlijk is eerlijk, soms hebben we gewoon wat zachte sturing nodig want zelf krijgen we het niet voor elkaar);
2. Sfeervolle open haarden mogen blijven branden. Alleen… met een 100% zuiverende fijnstof filter natuurlijk. “Ik de lusten, jij de lasten”, is niet meer van deze tijd. Immers: hoe sfeervol ook, zonder filter moeten de buren en omwonenden de stank en het fijnstof bezuren. Dat is niet ok.
3. De vervuiler betaalt. Bedrijven, vliegtuigmaatschappijen en automobilisten worden verplicht de schade die zij toebrengen aan mens en milieu in hun prijzen door te belasten of te betalen. In de praktijk betekent dit dat steden vanaf 2020 auto’s op fossiele brandstoffen zullen weren in hun binnensteden, dat vanaf 2020 er geen auto’s op fossiele brandstof meer gekocht en ingevoerd mogen worden en dat we in 2030 volledig overschakelen op een collectief (zelf rijdend) elektrisch/magnetisch openbaar vervoersysteem. Dit stimuleert ook de luchtvaart om versneld werk te maken van duurzaam vliegen. Zo verminderen we onze ecologische voetafdruk en gaan de kosten voor goed toegankelijk openbaar vervoer fors omlaag (denk aan een jaar-abonnement van rond de 1000 Euro per jaar per volwassene – kinderen en senioren vanaf 75 reizen gratis). Verdere fijne bijkomstigheden zijn dat  deze maatregelen veel ruimte opleveren voor onderlinge interactie, werken en communiceren in reistijd. En natuurlijk ook voor duurzaam fraai groen op straat, veilige speelplekken voor kinderen en verbrede fietspaden.
   
4. Omgevingskwaliteit verhogen – We planten collectief 1.000.000 bomen ter bevordering van duurzaam fraai groen. Dat kunnen we gewoon doen. De komende jaren in ieder kerstpakket een boom cadeau en klaar is kees.
5. Duurzaam fraai wordt een criterium bij alle nieuw- en verbouwprojecten. Een prettige reclame en impulsvrije leefomgeving nodigt uit tot ontspanning, introspectie en onderlinge verbondenheid. We regelen subsidie voor duurzaam fraaie gevels, uitmuntende geluidsisolatie bij woningen en voor verstilling van vervoermiddelen en machines.
6. Van focus op ziekte naar focus op heelheid
   Zorgverleners krijgen de komende vier jaar alle liefdevolle aandacht die zij verdienen. We laten hen complementaire en holistische zorg ervaren en trainen hen intensief in de grootluisterkunde. Immers: als zij blij en topfit zijn, dan zijn zij in de beste conditie om uit te groeien tot MeesterGrootluisteraars die in staat zijn om de wil van de patiënt om zelf regie te nemen richting heelheid en optimale gezondheid aan te wakkeren (indien passend en mogelijk natuurlijk). We nodigen hen uit zelf met maatregen te komen die de positieve gezondheid, heelheid en fitheid bevorderen in hun dagelijkse praktijk. Dankzij de ervaren behandelingen hebben zij direct een goed netwerk aan professionals in hun omgeving, zodat zij hun cliënten snel doorverwijzen naar de juiste zorg- of welzijnsprofessional in de buurt.
7. Protocollen gaan als richtlijn gelden en vormen geen leidraad meer voor het behandelen van mensen en dieren. Dit stimuleert zorgverleners om samen te onderzoeken wat er nodig of gewenst is voor die éne mens. Die puzzel blijft boeiend en tot verdieping en verbreding van het eigen handelingsrepertoire uitnodigen. Zorgverleners én cliënten worden gestimuleerd en gefaciliteerd om hun creativiteit in te zetten om samen de beste en goedkoopste oplossing te vinden.
8. Ziekenhuizen worden regionale heelhuizen. De optimale omvang ligt volgens Maarten Rutgers, Toezichthouder en voormalig ziekenhuisbestuurder, tussen de 250 en 400 bedden. De zorgconsument wil kleinschaligheid, geborgenheid, vaste en bekende hulpverleners en geen ‘fabrieksomgeving’. De komende jaren gaan we volop experimenteren met lokale en regionale zorg- en financiële arrangementen. Heb je goede tips of ideeën? Meld ze, dan neem ik ze op in mijn eerstvolgende Holistische Zorg – special.
9. Stimuleren van gezonde keuzes –  Gezonde, biologische en circulair geproduceerde voedingsmiddelen met hoge voedingswaarde (rijk aan vitamines mineralen en spoorelementen) vallen in het lage belastingtarief van 0 tot 6%. Dat is alvast een heel positief begin. En natuurlijk behouden we alle vrijheid om te doen en eten wat we zelf graag willen. Dat mag. Je mag zoveel ongezond blijven eten als je wilt! Maar, dat heeft wel consequenties. Jouw ongezonde gedrag drukt immers op ons aller portemonnee. Daarom voeren we in 2019 een suiker-, honing- en zoetstof belasting in van 25 tot 50 cent op ieder product en 25 Euro op ieder pakje kauwgom dat niet binnen 24 uur bij de afbraak biologisch waarde toevoegt aan de natuur. Op frisdranken, immers niets anders is dan een slecht smakend surrogaat voor een glas water met een lepel suiker, komt een suikerbelasting van 1 euro. Deze belastingheffingen komt direct ten goede aan de collectieve inzet op preventieve, liefdevolle, mensgerichte, helende holistische zorg waar we allen op meerdere manieren van profiteren.
10. En tenslotte – de beste ideeën heb je natuurlijk zelf. Ons land telt tenminste 10.000.000 Liefdevolle Leiders (JIJ!) die in staat zijn om op ieder moment de potentie te zien in iedere persoon en in iedere situatie en deze tot ontvouwing te laten komen ten behoeve van het grotere geheel. Laat me graag weten wat je wilt of gaat doen en mogelijk kan ik je voorbeeld opnemen in de volgende special over dit thema. Hoe meer inzicht we krijgen in wat er allemaal al gebeurt en welke ideeën jij hebt om betere zorg te realiseren voor minder geld,  hoe sneller we dit gezamenlijk kunnen realiseren.

Collectieve gezondheid heelheid en fitheid – Is dat haalbaar, uitvoerbaar en doeltreffend?

Natuurlijk. Zoals ik hierboven heb willen laten zien ligt het in ons vermogen om heel snel makkelijke maatregelen te nemen die onze hang naar vrijheid borgen én toch onze collectieve gezondheid bevorderen.

Enig idealisme mag je me zeker verwijten. Naïviteit niet. Natuurlijk gaan deze maatregelen in eerste instantie pijn doen. En zullen de effecten zeker voelbaar zijn in werkgelegenheid in bepaalde sectoren. Daarom is het ook aan ons, liefdevolle leiders, om de ‘parels‘ te blijven noemen, om met collega Mathilde Maas Kuper te spreken. Het is aan ons om helder te vertellen waar we vóór kiezen. Om zorgen en angsten in deze transitie te herkennen en erkennen. En om aan te geven op welke terreinen we tegelijkertijd zinvolle werkgelegenheid creëren en wat we eraan doen om mensen in de transitie te begeleiden. Zo voorkomen we stress en leiden mensen naar een positief toekomst perspectief.

Daardoor kunnen we in 2030 de meest topfitte bevolking zijn van de wereld en kunnen we een zinvolle bijdrage leveren aan wat en wie we belangrijk vinden. Een heerlijk vooruitzicht!

Mee denken en doen? Leuk! Zie hieronder:

AGENDA – Holistische zorg en heelheid i 2030

De komende maanden organiseren we diverse activiteiten die de realisatie van een holistisch, integraal en complementair gezondheidsstelsel bevorderen op persoonlijk, organisatorisch en systemisch niveau. Wees welkom. We ontvangen altijd met open armen en goed gezelschap is gegarandeerd.