Kiespijn en wortelpijn – Is betaalbaar wonen nog een mensenrecht? We zijn inmiddels een maand verder sinds mijn verhuurder me vroeg of ik mijn eigen appartement, waarin ik al bijna 20 jaar woon, wil kopen. Ze bieden het me aan voor 400.000 Euro terwijl ik 170.000 Euro kan lenen als ZZP/Starter.
Natuurlijk kan ik wat eigen geld inleggen en zal ook mijn familie een duit in het zakje doen. Mijn lief Frans heeft bijna een afwasmachine voor me bij elkaar gespaard. En dan nog … Sindsdien draait mijn hoofd overuren als ik peins over de mogelijkheden om de financiële kloof van zo’n 200.000 Euro te overbruggen. En is er op bewust én onbewust niveau veel in beweging gebracht. Hoewel ik zelf dacht dat ik me redelijk ‘cool en collected’ en vooral als Fierljeppende Friezin (zie blog#1) tot dit vraagstuk aan het verhouden ben, vertelt mijn lichaam me duidelijk een ander verhaal.
De afgelopen weken knapten mijn tandenslotje, trekt mijn tandvlees zich op één specifieke plek terug tot op het bot, braken twee kiezen boven de vullingen af en moest ik twee keer een diepe wortelkanaalbehandeling ondergaan. Inmiddels is de ‘deadline’ van mijn verhuurder verstreken en ben ik vooralsnog vooral 1000 Euro armer.
door Petra Hiemstra, 18 juli 2024 #zzpstarterwileenhuis #blog3
Waarom krijg ik van deze situatie bijvoorbeeld geen hoofdpijn of buikpijn, maar juist KIESPIJN? Is dat omdat er niets (meer) te kiezen valt? Heb ik WORTELPIJN omdat het ook om een wortelvraagstuk gaat? Mijn wortelsstelsel dwingt me in ieder geval luid en duidelijk om me tot mijn existentie te verhouden. Vraagt daarin al mijn aandacht en duldt daarin duidelijk geen uitstel.
En ik vraag me af: is het van betekenis dat al mijn mondklachten zich maar aan één kant van mijn gebit aftekenen: namelijk linksonder? Wie het weet mag het zeggen …
“Klem je wellicht?”, vraagt mijn nichtje op zaterdagmorgen, als ik haar bel omdat ze tandarts is en mijn middelste kies linksonder zo hart klopt dat ik bang ben dat hij eruit springt. “Klemmen?”, vraag ik. Van tandenknarsen heb ik wel eens gehoord. Maar klemmen? “Ja, dan zet je er overdag of ’s nachts teveel spanning op. Bodybuilders doen dat ook. Het is, met al die stress van tegenwoordig, ook écht een probleem van deze tijd, zo zie ik in mijn praktijk”, weet ze me te vertellen. O ja? Nog niets over gelezen in de NRC.
Vanuit mijn vroegere functie als fondsenwerver voor de Kessler Stichting, weet ik wel dat bijna alle dak- en thuislozen mondzorg behoeven. Huisarts Michelle van Tongerloo schreef er recent nog een mooi artikel over in De Correspondent – Laat me het gebit van je kind zien en ik weet hoe arm of rijk je bent.
Pas nu valt het kwartje écht en voel ik aan mijn eigen lijf hoe een woonvraagstuk ook een wortelvraagstuk is – of ineens kan worden. Dat voelt toch écht heel anders.
En ja, mijn nichtje heeft gelijk, ik voel me ook beklemd! De vraag: wil je je eigen appartement kopen en de realisatie dat ik dat als ZZP/Starter op een normaal inkomen (op dit moment) gewoon niet (meer) kan, maakt dat ik me met een schok bewust geworden ben van het feit dat ik voor mijn gevoel ongemerkt ineens aan de verkeerde kant van De Kloof lijk te zijn beland. Die gedachte maakt me lichtelijk depressief.
Want alléén kan ik die kloof niet overbruggen. En op mijn eerste ideeën om De Kloof bijvoorbeeld d.m.v. crowdfunding te overbruggen, wordt behoorlijk negatief gereageerd. Het valt me zwaar om me daar goed toe te verhouden en mezelf daarin goed overheid te houden. Hoewel ik gelukkig óók veel lieve reacties en meedenkende reacties op mijn eerste blogs ontvang – waarvoor DANK!
Wat me uit de negatieve reacties duidelijk wordt, is dit:
Het idee om voor je eigen huis te gaan/willen crowdfunden stuit bij veel van mijn gesprekspartners op weerstand. Veel weerstand. Crowdfunden mag voor van alles: voor anderen, voor ziekte, sport, voor kunst, voor sociale of maatschappelijke projecten. Maar crowdfunden mag NIET voor je eigen existentie. DAT HOORT NIET. Het idee alleen al dat ik op korte termijn 200.000 Euro bij elkaar zou willen of moeten halen om gewoon mijn werk in deze wereld te kunnen blijven doen – zoals ik dat graag wil blijven doen, brengt iets heel donkers in mijn gesprekspartners naar boven. Intrigerend!
Voor een mán, reflecteerde oud-coachee L. gisteren, zou zoiets wellicht nog ok zijn. Mannen mogen voluit geld genereren voor welke persoonlijke, zakelijke of maatschappelijke doelstelling(en) dan ook. Dat is legitiem. Maar voor JOU, als vrouw, is zoiets uit den boze. Uit haar reactie wordt duidelijk dat ik een ongeschreven regel in onze maatschappelijke etiquette schend. Op een taboe stuit. Interessant.
Haar opmerking sluit goed aan bij recent onderzoek van de Universiteit van Maastricht. Daaruit blijkt dat vrouwen door banken gediscrimineerd worden: “Vrouwelijke ondernemers betalen hogere rentes, moeten meer garanties geven en krijgen vaker geen lening. Goede vrouwelijke ondernemers zoeken daarom naar alternatieven voor hun bedrijfsplannen en proberen via crowdfunding geld te krijgen. En dat lukt ook. Vrouwen halen op crowdfundingplatforms 20 procent sneller hun gewenste bedrag op“.
Probeer ik mijn met mijn klemmende kaken uit alle macht (en tevergeefs) De Toenemende Kloof bij elkaar te houden? Wellicht.
Als ik luister naar mijn gebit en de signalen die het geeft, dan kan ik me de vragen stellen: wat klopt er niet voor mij? Waarom trekt mijn tandvlees zich terug tot op het bot? Waarom spelen mijn wortels juist nu op?
Mijn tandarts constateert dat de (onbewuste) druk op mijn gebit de wortels in beweging heeft gebracht en dat ze zijn gaan ontsteken. Ik ben hem intens dankbaar dat hij, net voor zijn vakantie, toch ruimte vindt in zijn agenda om me te helpen. Als een MeesterKunstenaar maakt hij mijn gebit weer in orde. Wat een HELD!
Tijdens de wortelkanaalbehandeling valt het hem op dat het om ‘drie hele dunne worteltjes’ gaat. Hmmm. Dat doet me denken aan een gesprek met collega Janine, lang geleden. Zij vertelde me toen dat sommige mensen van nature een heel uitgebreid wortelstelsel hebben. “Jij”, zei ze, “hebt als kind je voeding echter van heel diep moeten halen. Als ik naar jouw wortelstelsel kijk, dan zie ik één hele lange dunne wortel”.
Dat klopt. Rond de tijd van mijn geboorte was het nog normaal dat baby’s in het ziekenhuis in zo’n babybakje ‘op zaal’ ver weg van hun moeder werden geplaatst, zodat de moeder kon herstellen van de bevalling. Recent vertelde mijn moeder daarover: “je was al twee weken oud toen ik je voor het eerst naakt zag”. Ze kon me geen borstvoeding geven. Zou daar een verband zijn? Ik heb daar de afgelopen jaren veel innerlijk werk op verricht. Veel innerlijke gaten gedicht. Mezelf leren dragen. Bewust mijn eigen pad gaan lopen. Me bereid getoond om de prijs te betalen die verbonden is aan je zielsbestemming leven. Maar wellicht is dit alles nog niet genoeg? Of moet deze situatie juist plaatsvinden om mijn wortels los te maken, zodat ik een volgende quantumsprong in mijn ontwikkeling kan maken?
Even blijf ik bij deze gedachte. En vraag ik me af: zouden juist niet-goed gehechte mensen moeite hebben met wortelen, makkelijker van hun wortels losraken, vaker huren en dus, in de huidige woningmarkt, vaker voor opnieuw ‘het kind van de rekening’ zijn?
Ik heb er nog nooit zo naar gekeken. Weet ook niet of het ‘waar’ is. Wél dat mijn huidige situatie me uitnodigt om nóg dieper naar mijn eigen wortelvraagstuk te kijken. Hoewel ik me meestal meer affiniteit heb met adelaars, voel ik nu de behoefte om als een kip op haar eieren te gaan zitten broeden, om te kijken wat daar uit komt. Wellicht een kanariepietje …
Hoewel mijn vraagstuk natuurlijk een individueel vraagstuk is voor mij, hebben we natuurlijk ook te maken met een collectief vraagstuk. De rechters die zich buigen over het woonstuk missen persoonlijke verhalen, die context en kleuring geven, las ik laatst in de krant. Aan hun oproep geef ik bij deze gehoor.
Als ZZP/Starter op de woningmarkt val in een grote en wellicht groeiende groep mensen die geen eigen huis (meer) kan kopen op een normaal salaris. Aan mijn coachees die bijvoorbeeld in de zorg werken en een sociale huurwoning hebben, merk ik ook dat ze voor hun gevoel maandelijks zo’n 500 Euro tekort komen om ‘gewoon te kunnen leven’. Hoe hard mensen ook werken, het is ook bij normaal gezond financieel beheer, niet (meer) genoeg om normaal van te kunnen leven. Dat wringt. Knaagt. Knarst. Piept. Schuurt.
Zelf kan en wil ik, als ZZP’er, mijn tarieven niet eindeloos verhogen. Dan prijs ik mezelf uit de markt. Ik voel me gezegend met een zakelijk verhuurder die daarin tot nu toe wél wil meebewegen. Zodat ik kan herstellen van de magere corona jaren en weer kan sparen voor mijn pensioen. Dat geeft rust. Hoewel mijn praktijk op dit moment draait als een zonnetje, ik me meer dan RIJK en gezegend voel met de fijnste klanten die ik me maar kan voorstellen en het aantal opdrachten voor trainingen en spreekbeurten rond grootluisteren toeneemt (HOERAAA!), merk ik toch dat door de stijgende huren en de inflatie en mijn leefmarges steeds kleiner (lees: te klein) worden. Dat baart me zorgen. De situatie voelt als water dat langzaam naar de lippen stijgt. Persoonlijk én maatschappelijk.
De geschiedenis leert dat als De Kloof tussen arm en rijk te groot wordt, dat dat een recept is voor een politieke ‘ruk naar rechts’. Zie de recente verkiezingen in Frankrijk, die maar nét goed afliepen. Dan houd ik mijn hart vast als het gaat om de borging van humanitaire mensenrechten en het beschermen van onze natuurlijke en ecologische waarden en bronnen. Het doet me verdriet dat ‘links’ haar greep en primaat op wonen-zorg-en-leefbaarheid verloren lijkt te hebben en nauwelijks perspectief biedt. #watsrgebeurt? En vooral: wat kunnen we er aan doen? Hoe kunnen we op een voor nu passende manier solidair zijn met elkaar? Wat is daarvoor nodig?
Maar wellicht moeten we dieper naar dit vraagstuk kijken. En zijn er nog meer zaken die eigenlijk niet meer kloppen.
De feiten. In alle jaren dat ik huur, stijgt de huur jaarlijks met zo’n 5%. De afgelopen 10 jaar heeft de gemeente Den Haag besloten de WOZ waarde te verdubbelen. Terwijl natuurlijk de feitelijke waarde afneemt, omdat het gebouw simpelweg veroudert. Dat is eigenlijk best raar, als je daar over nadenkt. De écht grote vervangingskosten voor b.v. liften, muren, keuken, dak en badkamer zijn na 25 jaar dat het complex nu bestaat – nu aanstaande. Zolang ik hier woon, hebben mijn huiseigenaren netjes het noodzakelijke onderhoud verzorgd, maar ook niet méér dan dat. Er is, zo blijkt uit de stukken van de nieuwe VVE voor dit complex, geen buffer aangelegd voor de kosten die juist de komende jaren gaan komen. Dat is blijkbaar geen verplichting? Hmmm.
Als huurder heb ik bijvoorbeeld geen recht op een nieuwe keuken, hoewel de mijne nu zo’n 25 jaar oud is en bijna uit elkaar valt. Als ik er wél een wil, moet ik per maand meer gaan betalen. Ook heel gek. Mijn woningeigenaren hebben niets geïnvesteerd in verdere verduurzaming van het pand, waardoor bijvoorbeeld energie of wonen goedkoper worden. Noch hebben zij geïnvesteerd in het opknappen of vergroenen van de buitenruimte. Ook ben ik, als huurder, nog steeds verplicht ruim 110 Euro per maand te betalen voor een verplichte parkeerplaats van een commerciële verhuurder (Q-Park Laakhaven – wie ‘m wil mag ‘m huren!) terwijl ik die niet nodig heb.
En wat voor mijn gevoel helemaal niet ‘klopt’ is dat de investeringsmaatschappij met hun aanbod ruim 50.000 Euro plus kosten koper bóven de WOZ waarde gaan zitten (nu 310.000 Euro, dus in totaal ong. 400.000 Euro) terwijl ik de afgelopen jaren bijna 200.000 Euro aan huur betaald heb. Dat klopt niet en, ja, daar ga ik van kniezen, knarsen en krijg ik dus kloppende kiezen van.
Ik verwijt mijn woningeigenaar overigens niet dat zij voor het volle pond willen gaan en ik verwijt hen ook niet dat ze geen beweging richting mij willen of kunnen maken. Dat is hun goed recht. Daar zullen zij wellicht redenen voor hebben die ik niet ken.
Ik vermoed dat deze situatie me uitnodigt om niet alleen in te zetten voor verstaanszekerheid maar ook om mijn stem te laten horen als het gaat om bestaanszekerheid. Hoe spannend dat ook is en hoezeer mijn persoonlijke openheid over deze situatie ook schadelijk kan zijn voor mijn zakelijke reputatie – volgens coachee L. dan. Misschien heeft ze gelijk. Tegelijkertijd is dat een angst waardoor ik me niet wil laten leiden.
Is het daar nu tijd voor? Ja. Ik denk dat het de hoogste tijd is dat de Liefdevolle Leiders-Van-Nu zich gaan buigen over een nieuw, eenvoudig en begrijpelijk financieel systeem dat iedereen in staat stelt om bij te dragen én duurzaam waardig en gezond leven te leiden. Dat werkgevers de bal oppakken en niet alleen hun medewerkers helpen met schuldhulpverlening, maar vooral salarissen betalen waar mensen ook fatsoenlijk van kunnen wonen en leven. Anders blijft het dweilen met de kraan open en is het geen échte hulp …
Wellicht kunnen de ‘rijken’ in onze samenleving hun verantwoordelijkheid richting collectieve solidariteit weer oppakken? Zoals ze dat overigens al eeuwen doen, blijkend uit het prachtige recent verschenen boek Geld, Geloof en Goede Vrienden, waarin Laura van Hasselt boeiend vertelt over ‘filantropisch kapitalisme‘. Waarover later mogelijk meer.
Zouden rijken, werkgevers en pensioenfondsen handen inéén kunnen slaan, bijvoorbeeld door het oprichten van een nieuw type woonfonds voor ZZP/Starters? Van waaruit écht fijne, mooie, duurzame, fraai vormgegeven wooncomplexen (géén torenflats!) voor kostprijs kunnen worden gebouwd en aangeboden, die ZZP/starters tegen minimale rente (0,5% ofzo) kunnen kopen? Zodat iedereen rond de pensioenleeftijd vrijwel gratis en tegen onderhoudskosten kan wonen?
Ik zie een systeem voor me waarin er een gezonde balans is tussen inkomen en woonlasten. In mijn eerste boek deed ik daarvoor een voorstel. En die bal wil ik best verder oppakken als daar voldoende animo voor is. Want ik heb een heilig geloof in de individuele briljantie van vele hoogvliegers binnen én buiten het Rijk en onze collectieve intelligentie als we ons daar ook samen over buigen.
Ondertussen broed ik verder op wat klopt voor mij. Is dat dit appartement of verlang ik eigenlijk diep van binnen naar een andere, beter passende plek? Dat zou zomaar een kloosterachtig/hofjesachtig complex (ooit bedacht ik het project Haagse Kroonjuwelen – maar daar was het toen nog niet de juiste tijd voor) kunnen zijn, waar sereniteit, zorgzaamheid en duurzaamheid centraal staan. Waar mensen respectvol met elkaar omgaan, stilte koesteren en waarin ze vrij, gelijk samenleven in een groenrijke omgeving.
Tips welkom!
#wordtvervolgd
Iris W. op Facebook – Wat een geweldig stuk heb je weer geschreven, ik zit het net te lezen en het slaat ZO de spijker op de kop. Over de wortels, de hechting, de boodschap die ergens achter kan zitten, de huizenmarkt en de positie van vrouwen. Het is tekenend voor een tijd waarin veel aan de oppervlakte komt en jouw vragen daarin zijn zeer reëel. Alleen, het ding is, zaken waar jij al heel lang over nadenkt en aan werkt, daar is nog niet iedereen. 80% van de mensen gaat mee in het huidige systeem. Dat gaat wel een keer om maar het is een proces. Men is nog niet helemaal klaar voor jouw veranderingen. Zoals bijvoorbeeld in Scandinavische landen al veel meer het geval is. En, het is teveel geld 400.000 Euro.
Durf alsjeblieft voor je eigen pad te kiezen en je eigen weg te volgen. Die wortels komen aan de oppervlakte want bij een mens als jij is dat niet tegen te houden. Jij bent een van die mensen die constant de boodschap krijgt: ‘your path exists only through your walking’. Dus ik zou het zo zien, wortels zijn er al, maar willen eruit en laten zich zien. En het proces is pijnlijk want huizenmarkt/rest systeem werkt nog niet mee. Laat het los. Makkelijker gezegd dan gedaan…in een tiny house gaan zitten en de wereld blijven proberen te verbeteren maar we hebben mensen als jou juist nodig en een huis is een omhulsel en kan klein zijn.
Iris trekt een Engelenkaart voor me op basis van mijn bovenstaande blog en stuurt me deze foto’s:
“Ik vind het bijzonder dat je niet innerlijk in opstand komt tegen de uitbuiting van de commerciële verhuurder, die door met geld te spelen/speculeren over de rug van afhankelijke huurders m.i. meedoet met de excessen van het huidige kapitalistische systeem – en nu de kosten en baten niet meer tegen elkaar opwegen ook nog eens extra gaat cashen en dezelfde huurders onder druk zet. Dat is het element waarvan ik de meeste kiespijn zou krijgen, want dat is het systemische in deze, en het systemische benoem je nog niet zo expliciet dat anderen het ook zullen snappen misschien?
Het marktdenken en het individuele mensbeeld heeft Nederland in zijn greep, al te lang. Ook voor wonen heb je collectieve actie en oplossingen nodig en een overheid die nivelleert. En een mensbeeld natuurlijk, dat mensen steunt om ook verantwoordelijkheid te kúnnen nemen.” – Oud Cochee A.
Coachee LB stuurt me deze afbeeldingen uit het werk van Louise Hay over de betekenis van tandproblemen – geeft te denken!