Voorbij het potentieplafond – Wat als je potentieel wacht op jóu?

Voorbij het potentieplafond – Wat als je potentieel wacht op jóu? – Soms lijkt het alsof je alles goed doet, maar dat er niets in beweging komt. Je doet moeite, zet trouw je babystapjes, oefent met discipline en devotie — en toch… blijft zichtbaar resultaat uit.

Veel hoogvliegers herkennen dit als een frustrerend niemandsland. James Clear noemt het in zijn 1%-methode het plateau van sluimerende potentie. Je werkt hard, maar ziet nog geen vooruitgang. Precies daar ligt het risico op afhaken.

Clear laat dit zien met een eenvoudige grafiek: we verwachten een rechte lijn van groei, maar in werkelijkheid loopt de curve langzaam en vlak — totdat hij ineens omhoogschiet. Tussen verwachting en werkelijkheid gaapt een kloof: het dal van teleurstelling.

In mijn praktijk nodig ik cliënten uit deze fase te doorstaan door meer prutmarge toe te staan. De tijd waarin je oefent, ploetert, leert — zonder bewijs dat het iets oplevert. Zeker voor mensen die zijn opgegroeid met het idee dat alles hen “makkelijk af zou moeten gaan” is dit onwennig terrein.

Een fixed mindset houdt het potentieplafond in stand

Opvallend vaak blijkt dat ook hoogbegaafde volwassenen — mensen die hun hele leven hebben geleerd op intuïtie, snelheid en abstractievermogen — ongemerkt een fixed mindset hebben ontwikkeld. Psycholoog Carol Dweck omschrijft dit als het geloof dat intelligentie een vaststaande eigenschap is. Falen voelt dan als bewijs van gebrek aan waarde of aanleg.

Veel van mijn cliënten zijn hoogvliegers die onbewust zijn gaan geloven dat falen voor hen ‘niet mag’. Omdat ze altijd de slimste waren, alles snel oppakten of meer zagen dan anderen, ontbreekt hen vaak de ervaring dat leren ook mag schuren. “Als ik het niet in één keer kan, ben ik niet goed genoeg.” Daarmee bouwen ze — ironisch genoeg — zélf het plafond onder hun potentieel.

Identiteit als hefboom voor ontwikkeling

James Clear beschrijft een subtiel maar essentieel verschil in ontwikkeling: duurzame gedragsverandering komt niet alleen voort uit doelen stellen, maar vooral uit een wijziging van identiteit. Hij stelt:

“Het gaat er niet om dat je een boek leest, maar dat je een lezer wordt. Niet om een keer een marathon te lopen, maar om jezelf te zien als iemand die beweegt.”

In mijn werk met hoogvliegers is dit cruciaal: het gaat niet om slimmer doen, maar om dieper jezelf te durven zijn. Grootluisteren helpt daarbij. Niet gericht op presteren, maar op het verstaan van de innerlijke beweging die gehoord wil worden. Wie zichzelf leert kennen als iemand die groeit, verdraagt beter de stilte voor de doorbraak. Je wacht dan niet op resultaat, maar bouwt aan wie je aan het worden bent.

Hoogbegaafd en toch onderschat? Een praktijkvoorbeeld

Op dit moment werk ik in mijn praktijk onder andere met een aantal buitengewoon bekwame vrouwen, die op verschillende plekken werkzaam zijn in het onderwijsveld. Zelf zijn ze hoogbegaafd en ze zetten zich met hart en ziel in voor beter onderwijs voor hoogbegaafde kinderen. Toch blokkeren ze in hun effectiviteit. Niet omdat ze niet capabel zijn — integendeel — maar omdat ze vastzitten in hardnekkige HB-mythes:

“Hoogbegaafd? Ik? Nee joh!”

Ze herkennen zichzelf niet in het stereotype en onderschatten structureel hun eigen plafond. Daardoor laten ze kansen liggen om optimaal van waarde te zijn voor hun organisatie. In een volgend artikel ga ik dieper in op deze onderschatting en hoe je die kunt keren. (→ link volgt)

Grootluisteren voorbij het plafond

Grootluisteren vraagt aandacht voor precies dat moment waarop iemand zichzelf begint te betwijfelen. Niet om te motiveren (“Je kunt het wel!”), maar om te spiegelen:

– Wie wil jij zijn in deze fase van groei?
– Wat leer je over je eigen proces?
– Welk verhaal vertel je jezelf als het even niet lukt?
– En wat helpt je om van een fixed naar een groeimindset te bewegen?

Voor hoogbegaafde volwassenen is de stap van “ik moet dit kunnen” naar “ik mag dit leren” vaak een kantelpunt. Van alles alleen willen oplossen naar samen slim durven zijn. Het vraagt ruimte om te mogen prutsen, falen, oefenen — iets waar ze als kind soms nauwelijks gelegenheid voor kregen.

Potentie vraagt context en oefenruimte

De Canadese onderzoeker Françoys Gagné voegt een waardevol perspectief toe: hij maakt onderscheid tussen aangeboren gaven (zoals cognitieve snelheid, sensitiviteit of creativiteit) en ontwikkelde talenten — vaardigheden die ontstaan door oefening, motivatie en context.

Potentie wordt pas talent wanneer de omgeving uitnodigt tot oefenen, falen en doorzetten.
Voor hoogvliegers betekent dit: jezelf opnieuw toestaan een beginner te zijn. Niet perfect, wel toegewijd. En liefst omringd door mensen die je niet alleen zien in wat je al kan, maar in wie je aan het worden bent.

Reflectie – Waar bevind jij je op de curve van je eigen potentieel?

Op welk gebied zet jij babystapjes, maar zie je nog geen groei?
En wie luistert er met je mee als je op het punt staat op te geven?

Misschien ben je dichter bij een doorbraak dan je denkt.
Misschien vraagt het alleen nog wat meer trouw aan dat sluimerende weten in jezelf.
Aan de schrijver in jou. De denker. De loper. De leider.
Aan de mens die voorbij het potentieplafond groeit — omdat de toekomst geen doel is, maar een identiteit die je belichaamt.

Wil je reageren op dit artikel? Graag!

Mail naar: petra.hiemstra@haagsehoogvliegers.nl
De meest waardevolle reacties voeg ik graag toe onder dit artikel!

Heb je hoogvliegers in huis die last hebben van een potentieplafond?

Neem gerust contact op voor een vrijblijvend gesprek over persoonlijke coaching of intervisie.
Voor rijksambtenaren zijn er vaak kosteloze trajecten beschikbaar.

In intervisiebegeleiding leren deelnemers elkaar groot te luisteren — zodat zijzelf én de organisatie tot grotere hoogten kunnen stijgen.

Zelf aan de slag?

Geen tijd voor coaching? Is een traject te duur, of wil je deze zomer liever eerst zelf kijken of je jouw potentie een boost kunt geven? Kijk dan of mijn e-book iets voor je is (7,50 Euro)