Heelheid in gebrokenheid – Over leefstijlgeneeskunde als levenshoudingsgeneeskunde en Holistische Zorg in 2030

{…}

Fijn om hier met jullie te zijn met een gróep mensen die de mens centraal stelt.

Waar een groep mensen bijeenkomt, is het een vrij pittige uitdaging om de binnenmens, de ervaring, blijvend te herkennen. Vandaag zijn we echter omringd door mensen die de innerlijke mens met toenemende mate eren. Wat een vreugde!

Zo leerde ik vandaag dat ik vier lichamen heb.

Mijn fysieke lichaam (1) vertelt mij nu dat het spannend is om hier te staan, en dat het goed is om dit te doen, zo “on the edge of inner chaos”. Ik voel de zenuwen als aangescherpte concentratie, de extraversie als enthousiasme. Energetisch (2) voel ik mijn hoge ademhaling, en de emotionele bereidheid om mijn samenvatting charismatisch met jullie te delen.

In mijn denkgeest (3) poog ik voorrang te geven aan vrije verbeelding.
Daartoe laat ik idealiter de geconcentreerde voorbereiding los én poog ik tegelijkertijd via mijn denkgeest op begrijpelijke en inspirerende wijze de resulterende tekst te delen.
De interne criticus sus ik met een “geen zorgen, jij krijgt ook jouw tijd en ruimte”.

Tenslotte is er mijn spirituele lichaam (4), dat observeert dat en hoe ik hier wiebelig sta, wie gadeslaat dat alles oké is en met elk woord een groeiende dankbaarheid voelt over de kans om deze dag met jullie reflectief en zinnenprikkelend af te ronden.

Een dag zo inspirerend dat we ‘m nu al mogen herdenken.

Ditzelfde spirituele lichaam neemt jullie aandacht waar en vindt ieder van jullie mooi.

Misschien vinden jullie het ook fijn om even de tijd te nemen na te gaan hoe je hier na een dag vol beleving zit. Fysiek, energetisch, mentaal en spiritueel.

Heelheid

Ik ben ervan overtuigd. Er is een immense beweging gaande en wij voelen dit vandaag aan den lijve. De mens wil zichzelf als Heel zien. Zowel individueel als organisatorisch-collectief.

Deze samenkomst van zorgverleners getuigt van de ongebreidelde inzet om de zorg opnieuw uit te vinden en te doen groeien naar een organisatie van mensen die zich inzet voor de gehele mens, zichzelf en elkaar. Dat is een pittige taak, want met alle verlangens en belangen raken werkelijke zorgbehoeften nog wel eens uitzicht.

Dit zagen we vanochtend op emotioneel-intensieve wijze tijdens de systeemopstelling. Ik was diep geraakt door het waarnemen van de representant Werkelijke Zorgbehoefte aan de ene kant (wiens roep om getuigenis zo herkenbaar was) en de verstrengeling van rollen en onzekerheden aan de zogeheten andere kant. De kunst is, allicht, om te zien dat de werkelijke zorgbehoeften van cliënt of zorgverlener niet tegenover elkaar staan: we delen menselijkheid.

Heel de Mens zien, dat is best wel een opgave.

Jullie kijken nu naar mij en met man en macht probeer ik mij van de beste kant te laten zien. Door dit te bekennen, door te delen dat ik het spannend vind en dat ik mijn schaduwzijde graag ongezien houd, geef ik mezelf al wat meer bloot.

Eerlijker en meer kwetsbaar zou het zijn als ik er ook even bij stil zou staan, dat ik er vandaag gezond wou uitzien.

Fit, fris, mooi. Als een Heel Mens.

Hier stuit ik op een ideaal, dat ik liefheb en met nuance poog na te streven. Ik wil er graag Heel uitzien.

Idealen kwam ik vandaag meermaals tegen en dat was een feest van herkenning en mislukking. Want een heel mens is ook een gebroken mens.

Gebrokenheid

Dat heb ik de afgelopen 33 jaar reeds mogen leren. Als een leergierig meisje wiens energie op school getemd werd, als dochter uit een ontwricht gezin, als patiënt met een chronische darmontsteking, als partner van de man van wie ik zielsplanveel houd en weleens lomp en ongegeneerd ruzie maak, als jonge vrouw met dertien jaar eetstoornis achter de rug, als vertegenwoordiger van het duizendvoudige cliëntperspectief, als levenscoach die in elk contact de kans voelt om een dieper bewustzijnsniveau aan te slaan en dit evenzo vaak woordelijk voorbijvliegt, als kind van een wereld waarin lijden op onvoorstelbare verschillende wijzen deel uitmaakt, als nietig mede-mens in een uitdijend heelal, als specialist in, nota bene, “positieve desintegratie”.

Zo leerde ik uit nood en nieuwsgierigheid op verschillende niveaus ziek te zijn: spiritueel, fysiek en psychosomatisch.
Daarbij werd duidelijk dat het niet zelden de meest sensitievelingen zijn, die als eerste opbreken in een systeem dat zijn gebrokenheid angstvallig ontkent.

Maar…elke vorm van uit-een-vallen huist een nieuw besef van eenheid. Een boodschap die vandaag hoogtij vierde.

Maryse Duran zag mede via de ziekte en het overlijden van haar moeder hoe de reguliere gezondheidszorg georganiseerd was en uit deze (stel ik mij voor) intense persoonlijke weg, ook gekenmerkt door verlies, onzekerheid en loslaten, is haar praktijk voor integratieve geneeswijzen opgebloeid. Judith Kocken deelde op evenzo doorvoelde wijze hoeveel noodzaak er is aan doortastende zorg met oog voor de gehele mens. Ze deelde haar JA en NEE tegen het reilen en zeilen als zorgverlener als even belangrijk en met geleefde overtuiging. Beide sprekers zijn wat mij betreft een inspiratiebron, daar ze in hun presentatie lieten zien wat er van binnenuit naar buiten toe veranderen kan.

Een evenzo krachtige les is de durf om vanuit vrije verbeelding te onderzoeken welke toekomst wenselijk is. Dat is niet gemakkelijk. Hoe zorgen we ervoor dat we inderdaad vrij van bezwarende en blinderende zorgen een werkelijk nieuwe toekomst ontluiken voor de zorg?

Als de toekomst werkelijk anders is, dan is deze onvoorspelbaar. Het is aan ons om vertrouwd te raken met de onzekerheid (zoals onvoorspelbaarheid aan den lijve voelt).

Idealiter, leerde ik vandaag, ontzorgt de technologie en vrijwaart dit onze capaciteit om spontaan, alert en aandachtig met onszelf en elkaar om te gaan. In heelhuizen is het idealiter goed vertoeven voor zowel de zorgontvanger als de zorgschenker.
Indrukwekkend was vandaag de sociale interactie. Zachtaardigheid, gemoedwilligheid, eerlijkheid, assertiviteit en draagkrachtige daadkracht. Indrukken die ik voelde in de contacten en destilleerde uit ieders persoonlijke verhaal.

Hoe vat ik dit nu samen?

Samenvattend gaat het er om niet alleen de klacht te behandelen, maar ook de psyche die de klacht als klacht duidt, te herkennen en erkennen. De ziekte is ook een mededeling van de geest. Het is dan aan de persoon en diens zorgverleners om te begrijpen wat de geest hen probeert te vertellen. De ziekte wordt gepersonificeerd en de kunst is om diens taal te leren verstaan.

Ziekte, wat vertel je mij over gezondheid? Dood, wat vertel je mij over het Leven?

Natuurlijk wensen we de oorzaak van een ziekte ook terug te brengen tot zogezegd behandelbare biologie, we zijn als mens echter inherent betrokken bij dit reductieproces en het is aan ons aan te leren voelen waarom en hoe we deze reductie toepassen.

Als holistische zorgverleners willen we graag het geheel bij de begeleiding betrekken. Maar, als we voor álles gaan, gaan we eigenlijk voor niets.

Álles van de ander willen betrekken bij je begeleiding of zorgverlening, vraagt daarom bovenal om met volle aandacht aanwezig te zijn. Dit heb ik meerdere deelnemers vandaag geanimeerd horen vertellen. Meer nog dan altijd álles waar te kunnen maken, gaat het erom in het moment contact te maken. In het moment is alles er al en nemen we onzekerheid voor lief.

Tijdens de systeemopstelling vanochtend konden we aan den lijve ervaren hoe vliegensvlug de werkelijke zorgbehoefte – wat mij betreft de kern van zorg – uit het oog wordt verloren. En als dat gebeurt, regeren de projecties. Ontroerend was het om ter plekke waar te kunnen nemen dat een arts ook de condities moet hebben om “geraakt” te kunnen zijn. Pas als de mens “achter” de arts (of zorgverlener) de kans krijgt zich te laten raken, vertaalt dit gevoelde contact zich mogelijk naar heldere prioritering in een ingewikkeld zorgsysteem en contrasterende belangen.

Holistische zorg is bovenal het koesteren van gebrokenheid.
Juist dit gaat over een zorg die de gehele mens ziet.

Daartoe dienen we ons de vraag te stellen wat het betekent om mens te zijn.

Kwetsbaarheid, eindigheid, afhankelijkheid en on-bewustzijn maken onvermijdelijk deel uit van het basispakket Mens. Het zijn geen symptomen van leven, het is Leven.

Hoe veelzeggend was het dat De Dood vanochtend een stem kreeg. Samenleven is ook samen sterven. Een vreedzame dood is reeds een vorm van genezing. Zoals hulp, samenzijn, aanraking en troost ook vormen van genezing bieden.
Of, zoals representant Leven dit zo prangend samenvatte: verwarring doet leven. En, zoals Stephanie Bussing, systeem opsteller, vanochtend wijs belichtte, ook in het voelen van leegte zijn we springlevend.

Hoe meer wij ons bewust durven zijn van deze levendige paradoxen, hoe meer open we staan voor de complexiteit van leven en onze intrinsieke mogelijkheden daar veerkrachtig mee om te gaan. Hoe meer we ervan wegrennen, hoe meer het leven achter ons aan komt om alsnog gehoord, gezien, begrepen en geaccepteerd te worden. Vanuit angst rennen we dan voor pijn weg, recht in de armen van lijden.

Misschien gaat het er daarom in een mensenleven wel om, om gradueel te leren, dat ook gebrokenheid zijn eigen heelheid kent.

We dienen daartoe onze eigen natuur te leren kennen en herkennen.

Ik wil jullie daarom afsluitend uitnodigen om naar je buurvrouw of man te kijken. Gewoon, een minuut of 1, 2. Alvorens je dit letterlijk doet, is mijn vraag; zie je een heel of zie je een gebroken mens?

Stel dat je gebrokenheid waarneemt, is het dan mogelijk deze als heel te benaderen, te aanschouwen? Wat vraagt dit van je?

Tenminste vraagt dit van je om innerlijke spanningen niet op de wereld te projecteren en aan te nemen als bewijs dat er iets mis met “de wereld” of “de ander” zou zijn.

Leefstijlgeneeskunde is ook levenshoudingsgeneeskunde

Misschien zie je de ander wel als complementair en jezelf als regulier. Laten we deze rollen vaak en soepel uitwisselen als ware een dans die we telkens samen aan gaan.

Het gaat namelijk niet om OF de zorgverzekeraar OF de cliënt. Het is in de relatie dat ieder zich van betekenis voelt. En/en. Wij zijn elkaars leefomgeving.
De traditionele en moderne geneeskunde delen nota bene hun basis in de planten. Ze hebben dus letterlijk dezelfde wortelen. We vormen samen een bewustzijn en de persoon die zich meer en meer een zelf-verstandig individu voelt, zal deze intrinsieke verbinding toenemend waarderen.

Naar mijn beleving is dit congres een stimulans om regulier en complementair met elkaar te verbinden in hun toewijding aan zorg. Als het goed is, treffen we elkaar bij de wens om goede zorg te bieden en bij te dragen aan de gezondheid van de mens.
De grenzen van jouw specifieke beroepsgroep durven herkennen, is daarbij het begin van waardering van de ander en de verbinding.

Als we heelheid in gebrokenheid durven zien, dan zien we ook de onbegrensde veelzijdigheid in een individu.
Kijk elkaar aan en durf elkaar als volwaardig gebroken te zien. Juist dát lijkt mij de beste holistische zorg.

Dank jullie wel.

Lotte