De positieve waarden (5) van een fikse depressie, innerlijke onrust en conflicten – Theorie U & Dabrowski

Last van innerlijke onrust, gejaagdheid en/of conflicten? Het liefst willen we dat dit snel over gaat. Echter, het 'erbij blijven' kan ook zeer veel waardevolle informatie en innerlijke groei opleveren. In dit artikel vertellen we over de theorie U van Otto Scharmer en verbinden deze met de theorie van Dabrowski. Aanrader voor iedereen die inzicht wil krijgen in de waarde van perioden van depressie. Kennis maakt perioden van 'niet weten' niet makkelijker, wel beter verdraagbaar. In onze praktijk werken wij vanuit de theorie U, van Otto Scharmer. Supersimpel samengevat stelt hij dat onze groei en leiderschap een golvende lijn vormt. Gemiddeld om de 3-7-12 jaar is het voor veel hoogvliegers tijd werk, relatie(s) en leven opnieuw te evalueren en doorlopen we samen de U. Scharmer raadt aan dat onderzoek (de linkerkant van de U) te beginnen met een biografische analyse. Hij noemt dit het ‘zelf’ met een kleine letter. Wat heb je van thuis meegekregen? Wat zijn je kernwaarden? Vaardigheden? Vervolgens ga je door naar de onderkant van de U. Dit is de periode van ‘niet weten’. In deze fase kom je bij de essentiële vragen op: wie ben ik? Wat wil ik? Of: wat wil het leven van mij? Zodra de antwoorden op deze vragen helder zijn, ga je over naar de rechterkant van de U. In deze fase staat het Zelf met een hoofdletter centraal. Je kunt letterlijk je armen openen om te ontvangen wat je het liefste wil. Je staat in verbinding met het grote geheel, kunt synchroniciteit (lees ook Jaworski) voor je laten werken, bent alert op ontwikkelingen in het grote geheel (zoals trendwatchers doen) kunt deze ook voorvoelen en tot kansen ombuigen voor jezelf en anderen (zoals veel ondernemers doen) vanuit jouw missie in het leven.

Je verhouden tot het niet weten

In de westerse samenleving hebben we het vaak moeilijk met deze tijdelijke periode van niet-weten. We hebben weinig geduld met onszelf en met anderen. Het valt niet mee om ons te verhouden tot de innerlijke en soms ook uiterlijke spanning en conflicten die deze fase met zich meebrengt. Het is daarom aardig te weten dat de Poolse psychiater en psycholoog Kazimierz Dabrowski (1902-1980) een humanistische theorie ontwikkelde over persoonlijke ontwikkeling. Hieronder beschrijven we de 5 niveaus van persoonlijke desintegratie en de waarde van juist innerlijke spanningen en conflicten voor je persoonlijke groei.

Theorie van Dabrowski

De theorie beschrijft hoe je vijf niveaus tot een persoonlijkheid kunnen ontwikkelen. Deze theorie is zeker voor hoogvliegers interessant. Centraal staat dat een gevoelig zenuwstelsel (herkenbaar?) en andere aangeboren eigenschappen van een mens in wisselwerking met zijn of haar sociale omgeving kunnen leiden tot gevoelens van ‘anders zijn’, of zelfs tot existentiële angsten, burn-out, depressies en andere psychoneurosen. Volgens Dąbrowski is dit vaak echter geen teken van geestesziekte, maar juist van een hoog ontwikkelingspotentieel. Door psychoneurosen ontpopt zich namelijk in een individu een toenemend vermogen zichzelf te definiëren en overeenkomstig te gedragen. Dit maakt individuen autonomer en daarmee beter in staat een persoonlijkheid te creëren.

Dabrowski vond intense innerlijke onrust of conflict een normale fase in psychologische groei, waarbij de erfelijk en sociaal overgeleverde waarden en overtuigingen worden getransformeerd naar een persoonlijk geordend ideaal stelsel. Hij noemde het Positieve Desintegratie, omdat het door innerlijk conflict uiteenvallen van de oude overgeleverde structuren leidt tot de vorming van een nieuwe meer complexe persoonlijkheid, die beter in staat is om de ongerijmdheden van de dagelijkse werkelijkheid op een geheel eigen wijze te accepteren en te hanteren. Zo iemand is in staat tot creatieve oplossingen en tot vernieuwingen op velerlei terreinen. Op ideëel terrein kan hij een belangrijke voorbeeldfunctie krijgen.

De theorie maakt duidelijk dat persoonlijke ontwikkeling ook een missie kan zijn.

Dabrowski onderscheidt vijf niveaus van persoonlijke ontwikkeling:

Primaire integratie: het handelen is egocentrisch, zonder reflectie of schuldgevoelens
Enkelvoudige desintegratie: de persoon voelt zich heen en weer geslingerd tussen eigen belang en zorg over wat anderen daar van vinden. Moraliteit wordt sterk bepaald door wat de omgeving vindt.
Ongestuurde meervoudige desintegratie: er ontstaat bewustzijn van de gelaagdheid van waardensystemen. Naast de eigen waarden blijken er hogere waarden te zijn. Maar deze kennis overkomt de persoon meer, dan dat hij er zelf vorm aan geeft. Dat leidt tot innerlijke conflicten en emotionele uitingen daarvan.
Gestuurde meervoudige desintegratie: de persoon heeft inmiddels zicht op de eigen idealen en integriteit maar worstelt met de verwerkelijking daarvan, wat het waardensysteem nog beïnvloedt.
Secundaire integratie: de verwerkelijking van het persoonlijkheid ideaal. Authenticiteit, in harmonie met de omgeving en met zichzelf.

In de visie van Dabrowski bereiken weinig mensen het vijfde niveau. In onze tijd wordt iemand als Moeder Teresa als een voorbeeld van dat niveau beschouwd. Het is ook mogelijk om dat niveau voor een bepaald gedeelte van het eigen waardensysteem te bereiken.

Behoefte aan een externe sparringpartner om jouw ‘U’ te doorlopen?

Antwoorden te vinden op belangrijke levensvragen? Wil je weten wat je te doen staat de komende periode en wil je dat graag ondanks je innerlijke onrust in harmonie met jezelf en je omgeving bereiken? Iemand nodig die je door dat proces leidt? Neem (vanaf september) telefonisch contact op om de mogelijkheden te bespreken. Je bent van harte welkom.

De informatie uit dit artikel over Dabrowski is afkomstig uit: Verleid jezelf tot excellentie van Willem Kuipers en Annelien van Kempen. Aanrader!