De positieve waarden (5) van een fikse depressie, innerlijke onrust en conflicten – Theorie U & Dabrowski

 Je verhouden tot het niet weten

In de westerse samenleving hebben we het vaak moeilijk met deze tijdelijke periode van niet-weten. We hebben weinig geduld met onszelf en met anderen. Het valt niet mee om ons te verhouden tot de innerlijke en soms ook uiterlijke spanning en conflicten die deze fase met zich meebrengt. Het is daarom aardig te weten dat de Poolse psychiater en psycholoog Kazimierz Dabrowski (1902-1980) een humanistische theorie ontwikkelde over persoonlijke ontwikkeling. Hieronder beschrijven we de 5 niveaus van persoonlijke desintegratie en de waarde van juist innerlijke spanningen en conflicten voor je persoonlijke groei.

Theorie van Dabrowski

De theorie beschrijft  hoe je vijf niveaus tot een persoonlijkheid kunnen ontwikkelen. Deze theorie is zeker voor hoogvliegers interessant. Centraal staat dat een gevoelig zenuwstelsel  (herkenbaar?) en andere aangeboren eigenschappen van een mens in wisselwerking met zijn of haar sociale omgeving kunnen leiden tot gevoelens van ‘anders zijn’, of zelfs tot existentiële angsten, burn-out, depressies en andere psychoneurosen. Volgens Dąbrowski is dit vaak echter geen teken van geestesziekte, maar juist van een hoog ontwikkelingspotentieel. Door psychoneurosen ontpopt zich namelijk in een individu een toenemend vermogen zichzelf te definiëren en overeenkomstig te gedragen. Dit maakt individuen autonomer en daarmee beter in staat een persoonlijkheid te creëren.

Dabrowski vond intense innerlijke onrust of conflict een normale fase in psychologische groei, waarbij de erfelijk en sociaal overgeleverde waarden en overtuigingen worden getransformeerd naar een persoonlijk geordend ideaal stelsel. Hij noemde het Positieve Desintegratie, omdat het door innerlijk conflict uiteenvallen van de oude overgeleverde structuren leidt tot de vorming van een nieuwe meer complexe persoonlijkheid, die beter in staat is om de ongerijmdheden van de dagelijkse werkelijkheid op een geheel eigen wijze te accepteren en te hanteren. Zo iemand is in staat tot creatieve oplossingen en tot vernieuwingen op velerlei terreinen. Op ideëel terrein kan hij een belangrijke voorbeeldfunctie krijgen.

De theorie maakt duidelijk dat persoonlijke ontwikkeling ook een missie kan zijn.

Dabrowski onderscheidt vijf niveaus van persoonlijke ontwikkeling:

1. Primaire integratie: het handelen is egocentrisch, zonder reflectie of schuldgevoelens
2. Enkelvoudige desintegratie: de persoon voelt zich heen en weer geslingerd tussen eigen belang en zorg over wat anderen daar van vinden. Moraliteit wordt sterk bepaald door wat de omgeving vindt.
3. Ongestuurde meervoudige desintegratie: er ontstaat bewustzijn van de gelaagdheid van waardensystemen. Naast de eigen waarden blijken er hogere waarden te zijn. Maar deze kennis overkomt de persoon meer, dan dat hij er zelf vorm aan geeft. Dat leidt tot innerlijke conflicten en emotionele uitingen daarvan.
4. Gestuurde meervoudige desintegratie: de persoon heeft inmiddels zicht op de eigen idealen en integriteit maar worstelt met de verwerkelijking daarvan, wat het waardensysteem nog beïnvloedt.
5. Secundaire integratie: de verwerkelijking van het persoonlijkheid ideaal. Authenticiteit, in harmonie met de omgeving en met zichzelf.

In de visie van Dabrowski bereiken weinig mensen het vijfde niveau. In onze tijd wordt iemand als Moeder Teresa als een voorbeeld van dat niveau beschouwd. Het is ook mogelijk om dat niveau voor een bepaald gedeelte van het eigen waardensysteem te bereiken.

Behoefte aan een externe sparringpartner om jouw ‘U’ te doorlopen?

Antwoorden te vinden op belangrijke levensvragen? Wil je weten wat je te doen staat de komende periode en wil je dat graag ondanks je innerlijke onrust in harmonie met jezelf en je omgeving bereiken? Iemand nodig die je door dat proces leidt? Neem (vanaf september) telefonisch contact op om de mogelijkheden te bespreken. Je bent van harte welkom.

De informatie uit dit artikel over Dabrowski is afkomstig uit: Verleid jezelf tot excellentie van Willem Kuipers en Annelien van Kempen. Aanrader!