Plato tackles climate change I Boekbespreking & verloting

In de serie “No Common Sense – Philosophy Tackles Climate Change” heeft filosoof Matthew Pye dit jaar een nieuw boek uitgebracht: Plato tackles climate change (2020). Dat we het niet goed doen als het gaat om goed omgaan met de wereld, is zo langzamerhand wel duidelijk. Volgens ourfutureuncompromised.org staat Nederland op plek 10 – en daarmee zwaar in het ‘rood’ als het gaat om de landen die de hoogste scoren op consumptie en CO2 uitstoot als gevolg van die consumptie (2018).

Pye: als we naar de aarde kijken als was het een lichaam, dan kun je de temperatuurstijging zien als koorts. En koorts is altijd een symptoom van een dieper liggend probleem. Het lichaam reageert op iets. Op dit moment heeft onze aarde ‘koorts’. We leven we in een kapitalistische cultuur die ons ons stimuleert te kopen tot we ervan hyperventileren. Onze energiehuishouding is diep geworteld in fossiele brandstoffen en we hebben democratische organisaties gecreëerd die weinig slagkracht hebben om vanuit samenwerking, consensus en een lange termijn visie de problemen op te lossen.  De vraag die dit boek ons stelt is: wat kunnen we leren door vanuit Plato’s perspectief naar de huidige problemen te kijken?

boekbespreking en verloting door Petra Hiemstra, 14 december 2020

Matthew Pye: “De keuze voor Plato lijkt op het eerste gezicht een onlogische. Immers: Plato was nu niet bepaald een voorstander van de democratie. Deze gaf, zo was toen de gedachte, teveel ruimte voor verlangens van mensen en hun wens belangrijk te zijn. Plato, een getraind kritisch denker, zou ons in zijn tijd wellicht de vraag gesteld hebben: Is het niet zo dat de klimaatcrisis voor het overgrote deel een probleem is dat veroorzaakt is door staten die democratisch en kapitalistisch zijn?”

Als dialoog specialist was Plato bij uitstek iemand die in de zoektocht naar oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken iedereen wist te betrekken. In zijn tijd waren de Griekse tragedies niet zomaar toneelstukken die werden opgevoerd, maar boden deze momenten van samenzijn tijd voor collectieve reflectie, onder supervisie van een priester.

In het boek legt Pye helder Plato’s driedeling van het ‘zelf’ uit, zoals uitgewerkt in diens boek De Republiek:

1. Epithumia – de eenvoudige menselijke geneugten als slapen, eten, drinken, sex en materiële rijkdom;
2. Thumos – vaak vertaald als de zucht  naar erkenning, het verlangen belangrijk te zijn, soms uitmondend in de wens tot wraak of overwinning. Deze kracht kan de de zoektocht naar wijsheid en werkelijkheid overschaduwen, tenzij we deze met ‘moed’ in bedwang houden;
3. Nous – Deze ‘superkracht’ stelt ons in staat om de wereld vanuit een holistisch, universeel perspectief te begrijpen, en daarmee onze dagelijkse gang van zaken ver te overzien en overstijgen.

Pye gebruikt deze driedeling om de vraag te beantwoorden: hebben we de morele en intellectuele integriteit om op te staan tegen het bestaande systeem en om vraagtekens te plaatsen bij voortdurende economische groei?

Als oplossingen presenteert hij onder andere;

1. Rationele wetgeving richting 100% schone, circulaire energie – Dit vraagt ‘Sapere aude’ van ons: “sapere aude” betekent letterlijk “durf te weten”, waarbij aude de imperatief is van audere (“durven”, “wagen”) en sapere “weten” betekent;
2. Het maken van ‘wetten’ die zorgdragen voor ‘harmonie in de ziel’ – wetten die ervoor zorgen dat we meer gebalanceerd en gelukkiger door het leven laveren (‘legislation inside a context of well-being’), wetten die ervoor zorgen dat we onze vaardigheden, activiteiten  kunnen ontplooien binnen gezonde omgevingen (idealiter de ‘Kallipolis – de schitterende stad).

Volgens Hans Leewens, die het voorwoord schreef bij dit prachtig vormgegeven boek, is het woord ‘crisis’ afgeleid van het Griekse woord ‘krino’ en het woord ‘kri’  uit het Sanskriet, dat ’tijd om te kiezen en handelen’ betekent. Hij nodigt ons allen uit om ‘Meester van onze eigen talenten’ te worden en deze in te zetten voor een Nieuwe Economie die niet zozeer gestoeld is op lineaire groei, maar op circulaire. Alleen als we het gehoor geven aan de ‘harde, naakte koude’ feiten combineren met het plezier in het scheppen van een nieuwe, hogere orde, kan uit een huidige ramp een renaissance ontstaan, die zijn weerga niet kent …

Dit boek is een aanrader voor iedereen met een diepe liefde voor filosofie, wetenschap en klimaatverandering. Het boek is in het Engels geschreven.

Is Plato Tackles Climate Change echt iets voor jou? We verloten 2 exemplaren!

Stuur een mail met in de titel: Plato Tackles Climate Change naar: petra.hiemstra@haagsehoogvliegers.nl en vermeld in de mail je adresgegevens (of de gegevens van diegene die je dit boek gunt). We verloten de exemplaren onder de eerste 10 respondenten na verschijning van dit artikel in onze nieuwsbrief. We maken de namen van de winnaars op onze site bekend.

Uiteraard kun je het boek (t.w.v. 20 Euro) ook direct bestellen. Klik dan hier.