Ministerie voor Liefde – Marianne Zuur

Marianne Zuur nodigt je uit om bij alles wat je doet jezelf en anderen één vraag te stellen:

‘WAT ZOU LIEFDE DOEN?’

Marianne Zuur (1971) werkt als programmamaker, gespreksleider, tekenaar en groepsfacilitator. Met focus op het begeleiden van projecten rond bewonersparticipatie in energie- en voedseltransitie. Het fascineert haar dat de duurzame energieprojecten in de éne groep zoveel weerstand oproepen en in de andere juist tot vereende samenwerking leiden. Zij zet systemische kennis en creatieve werkvormen in om samen met teams te onderzoeken hoe zij transities kunnen versnellen. Dit doet zij door koplopers ruimte te geven en samenspraak te organiseren, om zo alle stakeholders tijdig te inventariseren, informeren en betrekken.

Interview door Petra Hiemstra, 21 augustus 2020 – dit artikel is gepubliceerd in ons boek Ministeries voor de Nieuwe Tijd

Ministerie voor Liefde? Vertel!

Ja. Klinkt soft hè? Daarom lijkt het me leuk om iets ongebruikelijks te doen. Graag wil ik de lezer van dit artikel, jij dus, laten ervaren wat het stellen van deze vraag oplevert.

Ik wil je uitnodigen voor een korte oefening. Je kunt de oranje tekst hieronder lezen, alsof ik tegen je praat. En dan ben ik benieuwd, wat je ervaart… En is zo’n oefening niets voor jou, sla hem dan gerust over!

Zit je? Sluit je ogen. Adem eens diep in. En uit. Hè hè. Hoe zit je erbij? Voel je je billen in de stoel? Je voeten op de grond? Zet ze eens allebei op de grond. En schuif dan eens een klein beetje naar achteren in je stoel. Recht je rug ietsje meer en plaats je schouderbladen tegen de stoelleuning. Adem nog iets langer in. En uit. Uit iets langer dan in. Voel je dat je adem dieper in je lijf zakt? Kun je je gezicht ontspannen? En je schouders? Voel je je voeten op de grond? Tintelt het een beetje onder je voeten? Leg nu je hand eens op je buik. Als je daar je aandacht focust, kun je je hoofd leegmaken. Daar op die plek, zit het lege midden. Het niet weten. En het niet weten is de bron van jouw wijsheid. Is het ok voor je, om zaken nog even niet te weten?

Ga nu eens met je hoofd naar dat vraagstuk waar je mee bezig bent, die opgave, het probleem, de uitdaging waar je je hoofd over breekt. En stel jezelf nu die ene vraag: WAT ZOU LIEFDE DOEN?

En luister. Welk antwoord komt er in jou naar boven?

In het boek ‘De Aquarius Samenzwering’ van Marilyn Ferguson las ik het begrip ‘Homo Amore Universalis’ voor het eerst. Prachtig en ‘spot on’! Ik besefte: de tijd van de ‘homo sapiens’, de puur rationele, verstandige mens, is voorbij. Het is tijd voor de liefdevolle mens! Die de komende jaren het principe van ‘Amor Mundi’, waar filosofe Hannah Arendt over sprak, actief vorm en inhoud gaat geven.

Waar liefde voor mij voor staat?

Voor mij staat LIEFDE voor ‘een staat van vrede in jezelf’. Voor aandacht. Échte aandacht voor jezelf. Voor je lichaam. Voor wat er in én om mij leeft. En wat er ín en om jou en ons leeft. Voor alles wat leeft, groeit en bloeit op onze planeet. Vanuit mijn hart maak ik daar dan verbinding mee.

Ook staat liefde voor mij gelijk aan wederkerigheid. Op alle niveaus. Ik vraag mijn deelnemers vaak: “wie of wat is je dierbaar?” En als ze het antwoord hebben, vraag ik: “wat zorgt dat zij floreren?” Dan beseffen mensen dat ze deel uit maken van een groter geheel. Dat hun lichaam gevoed en gedragen wordt door wat onze aarde ons geeft. Dat we dankbaar zijn voor wat we krijgen én dat we de verantwoordelijkheid hebben om aan anderen en de aarde terug te geven, zodat de aarde ons kan blijven voorzien in wat we nodig hebben.

En tenslotte betekent liefde voor mij ook het nemen van verantwoordelijkheid om fijne, veilige omgevingen te scheppen. Waar mensen zich vrij voelen om zichzelf te zijn. Waar ze zich gezien, gehoord en erkend voelen. Pas dan kunnen zij zich immers inzetten voor het grotere geheel.

Kortom: als je de vraag stelt: WAT ZOU LIEFDE DOEN? dan vind je antwoord op elk vraagstuk: groot of klein, op micro, meso of macro niveau. En je zult merken, dat je – al naar gelang je de klemtoon in de zin verlegt, ook andere antwoorden vindt. Ik zal wat voorbeelden geven.

1. Wat zou liefde doen – op persoonlijk niveau (micro)

Stel dat ieder mens, iedere ouder en elke docent zich dagelijks de vraag stelt: wat zou LIEFDE doen?

Dan kunnen we, vermoedelijk, onze kinderen makkelijker opvoeden en begeleiden. Want dan luisteren we met ons hart, ons hoofd en met ons hele lijf naar elkaar.

Dan geven we onze naasten de tijd en ruimte om hun emoties te voelen, te ervaren en uit te drukken. Dan proberen we niet die te negeren of op te lossen, zoals de verstandelijke Homo Sapiens dat doet. De Liefdevolle Mens weet: emoties bevatten waardevolle informatie. Die informatie kunnen we benutten om besluitvorming te verrijken en grenzen te stellen.

Juist ruimte geven aan emoties, voorkomt dat ze op een ongewenst moment ongecontroleerd ‘ontploffen’. En door elkaar te helpen om over angsten en verdriet te spreken, voelen we ons met elkaar verbonden.

Vera Helleman geeft in haar boek De Emotie Encyclopedie, nauwkeurige beschrijvingen van emoties. Een aanrader voor de ouder, coach of trainer die gerichter met emoties wil werken! Zelf blader ik er graag in. Ik kies dan één emotie die ze beschrijft en ga daarmee aan de slag.

Als we leven en werken vanuit de vraag: wat zou LIEFDE doen? Dan nemen we de tijd om bewust te ademen. Dat lijkt zo vanzelfsprekend, hè? Bewust ademhalen helpt bij het present zijn. Het ontspant en daardoor kunnen we emoties en reflexen van onszelf en de ander beter waarnemen. Zo kun je kiezen hoe jij je tot situaties wilt verhouden. En vergroot je je vermogen om adequaat te reageren.

Wie de ‘taal van het lichaam’ leert verstaan, wéét waar zijn lichaam behoefte aan heeft. ‘Lichaam-luisteraars’ eten vrijwel automatisch minder en in plaats daarvan vitaler voedsel. Daardoor nemen veerkracht en vitaliteit toe. Dat spaart zorgkosten…

Wie thuis is in zijn lijf, neemt de wijsheid van het hele lichaam mee. Dat leidt tot betere keuzes en besluiten.

Wie thuis is in zijn eigen lijf, kan zichzelf makkelijker warm houden en gebruikt minder energie. Goed voor het milieu!

2. Wat zou liefde doen – op organisatie niveau (meso)

Stel dat alle organisaties zich dagelijks de vraag stellen: Wat ZOU liefde doen?

Welke invloed zou dat hebben op het aantal uren dat we werken? Op hoe ‘hard of zacht’ we werken? Op de mate waarin we twijfel en ‘niet weten’ toestaan? Op de vrijheid die we onszelf en anderen gunnen om te werken op tijden die aansluiten bij ons bioritme? Op de mate waarin we transparant zijn over onze overwegingen, onze twijfels, en ons keuzes?

• Zouden dan alle stakeholders – ook de onbekende – betrokken worden?
• Zouden dan alle standpunten – ook de minderheidsstem – actief uitgenodigd worden?
• Zouden alle oplossingen van alle kanten bekeken worden, voor we er een besluit over nemen dat door alle partijen gedragen wordt?
• Zouden we dan eerder bereid zijn de principes van organische groei te omarmen?

Je merkt het. Zodra je deze éne vraag stelt: wat zou liefde doen? Volgen er vele anderen.

Siets Bakker noemt dit soort vragen: ráke vragen. En dat herken ik. Het zijn vragen die de essentie raken, van waar het voor ons als mensen om gaat. Vragen die, zoals Franz Ruppert in zijn boeken mooi verwoord, het diepste (ziels-)verlangen van mensen, organisaties en systemen blootleggen en aanwakkeren. Zodat het leven (weer) op gang komt en de liefde tussen mensen en alles wat leeft versterkt wordt.

3. Wat zou liefde doen – op landelijk niveau (macro)

En stel dat we als samenleving onszelf zich dagelijks de vraag stellen: Wat zou liefde DOEN?

Hoe zou ons beleid er dan uitzien? Wat zouden we DOEN met de 5 thema’s die ons allemaal het meeste raken?:

1. Betaalbaar en fijn wonen – Het vinden van fijne, betaalbare woonruimte, op niet al te grote afstand van het werk, is voor velen niet makkelijk! Starters en ondernemers kunnen lastig een lening krijgen. En verhuizen naar een woning die beter bij je levensomstandigheden past, brengt veel kosten en gedoe met zich mee. Als we ons de vraag stellen: wat zou liefde DOEN? Hoe zouden we dan gebruik maken van de velen panden die nu leegstaan? Hoe zouden we die panden of plekken beschikbaar kunnen maken voor bewoning op een duurzame manier? Hoe kunnen we betaalbaar wonen slim financieren?
2. Daklozen – Als we die éne vraag stellen: wat zou liefde DOEN? Zouden we mensen die door omstandigheden ‘huis en haard’ verloren zijn, dan écht op straat laten bedelen om hun bijdrage voor de nacht bij elkaar te sprokkelen? Zouden we deze mensen, waarvan velen lijden aan stress, angsten en trauma’s, écht met 18 man op één kamer laten slapen? Of zouden we dan andere keuzes maken? Zouden we hen helpen om een fijne eigen kamer in te richten waar ze kunnen ontspannen, herstellen en opnieuw starten?
3. Vluchtelingen en asielzoekers – Als we Liefde vóór ons laten werken, beperken we dan écht het weken dat zij mogen werken tot 24 per jaar? Waarom? Hoe zouden we hun opvang regelen als we alles op alles zetten om hen warm welkom te heten? Als we samen onderzoeken hoe we hun vaardigheden en expertise zo snel mogelijk optimaal kunnen inzetten én ontwikkelen? Zouden zij dan wellicht samen met die starters, ondernemers en daklozen bovengenoemde panden bewoonbaar kunnen maken? Levert dat ons allemaal niet veel méér op?
4. Dieren – Is het liefdevol dieren te consumeren die nooit buiten zijn geweest? Dieren dicht op een te pakken om ze over continenten te verschepen om ze daar te slachten? Wat zou liefde DOEN? Collectief overstappen op mínder en daarvoor gezonder vlees misschien? Lokale voedselketens stimuleren en de BTW op biologische producten naar 0% zetten, wellicht? Dan eten we allemaal vitaal voedsel, ontvangen boeren de erkenning en prijzen die ze verdienen en neemt luchtvervuiling door uitstoot af. Win-win-win-win?
5. Materialen – Is het nog verantwoord om producten in dubbele verpakkingen te hullen die bovendien niet composteerbaar zijn? Of kunnen we onszelf en onze boeren helpen om gewassen te telen die de circulaire economie bevorderen en de afvalberg fors verminderd?

5. Wat zou liefde doen – op wereldschaal (mundo)

WAT zou liefde doen aan… de Sustainable Development Goals (SDG)? Ik noem er een paar:

• SDG 1&2 – Armoede & Honger – Hoe kunnen we ons collectief verbinden tot het nieuwe adagium ‘minder is meer’? Hoe stimuleren we productie rond het motto ‘liefst lokaal’ en dragen we tegelijkertijd zorg voor optimale verwerking en verdeling van overschotten wereldwijd met schoon transport?;
• SDG 3 – Gezondheidszorg – Zouden we ons in de nieuwe tijd nog richten op ziekenhuizen? Of schakelen we door naar een ministerie voor Holistische Zorg die erop toeziet dat we op een brede manier naar het ontstaan, voorkomen en helen van ziektes gaan kijken? Dan hebben we straks geen ziekenhuizen meer, maar heelhuizen!;
• SDG 4 – Kwalitatief Goed Onderwijs – Dat hébben we gelukkig al! Als ik de interviews zo lees zou een speciaal ministerie voor Literatuur de liefde voor diep lezen en taalvaardigheid kunnen aanwakkeren. En ligt de focus behálve op het leren hoe een goed mens te zijn, vooral ook op nieuwe vakken als wetkunde, repareren en programmeren, als ik het Ministerie voor Jeugd en Gezin mag geloven.
• SDG 7 – Betaalbare, duurzame energie – Hoe zou LIEFDE ervoor zorgen dat we in 2030 allemaal in een energiePOSITIEF land leven, dat tegelijkertijd de schoonheid, openheid en ongereptheid van landschap en cultureel erfgoed waardeert en beschermt? Hoe zou LIEFDE bedrijven belonen die hun verantwoordelijkheid nemen voor stilte, schoonheid en circulariteit in hun hele productie en transportproces?
• SDG 8 – Eerlijk werk – Het stemt mij hoopvol dat de ministeries voor Nuance, Toegankelijkheid, Lokale Gemeenschappen en samenLEVEN zulke waardevolle suggesties doen voor de nieuwe banen voor de toekomst. En dat zij maatregelen voorstellen die er voor zorgen dat mensen ook vlot begeleid worden van de éne naar de andere baan.
• SDG 11 – Duurzame steden en sterke gemeenschappen – Liefde is zichtbare schoonheid, stellen de ministers voor Verbinding, Stilte Natuurlijke Steden. Zou LIEFDE de macht geven om Europees vliegen uit te faseren en vervangen door supergoede treinverbindingen?
• SDG 14 en 15 – Leven op het land en in het water – In al deze stukken is het nog niet genoemd, maar zou een ministerie voor Biodiversiteit een goed idee zijn? Dat bij ieder voorstel vraagt: is dit biodiversiteitPOSITIEF?
• SDG16 – Vrede – In 1843 kregen we een ministerie voor Oorlog. In 1956 werd dat het ministerie voor Defensie. Is het in 2021 tijd voor een ministerie voor Vrede? Waar zou dat onze middelen in investeren? Nog steeds in de wapenindustrie? Of meer in ons vermogen goed met conflicten om te gaan, door te investeren in onze communicatie en mediation vaardigheden….?

Is dit een grote opgave? Zeker! Toch zal LIEFDE ons juist de energie en volharding geven die we hiervoor nodig hebben, verwacht ik. En scheelt LIEFDE mogelijk ook een hoop energie, gedoe en extra werk?!

Bert Hellinger, degene die systemisch werk wereldwijd bekendheid gaf, stelt dat alle systemen zich richting liefde willen bewegen. Dat merk ik ook in de teams en organisaties die ik begeleid. Juist het stellen van ogenschijnlijk eenvoudige, rake, vragen brengt beweging op gang. In mensen zelf. Tussen mensen. In organisaties. En in het verlengde daarvan: in onze samenleving. Het stellen van deze vragen maakt het voor mensen makkelijk om hun plek te vinden of op hun plek te gaan staan. Om vanuit die plek op een gezonde manier bij te dragen én te ontvangen.

Als je die éne vraag ‘Wat Zou Liefde Doen?’ stelt, weet eigenlijk iedereen wat het ‘juiste’ is om te doen. Het gevolg is dat we niet meer spreken vanuit ‘ja-maar’, maar vanuit ‘ja-én’. En dát maakt energie en creativiteit los…. Dat maakt het wel heel makkelijk om te werken vanuit oprechte intenties en conform ‘de bedoeling’.

Zo bezien, is werken vanuit LIEFDE helemaal niet ‘soft’. Maar vanzelfsprekend, onze oorsprong, en… broodnodig.

Trek je tussen onze kantoren (van Petra en Marianne) een lange rechte lijn, dan kom je langs het prachtige muurgedicht “Ik drink op de mensen” van Paul van Vliet. Dat begint zo: “Ik drink op de mensen | Die bergen verzetten | Die door blijven gaan met hun kop in de wind | Die met vallen en opstaan | Blijven geloven | Met het geloof van een kind.”

Dat klopt voor mij want LIEFDE zou ook altijd opnieuw beginnen.

Laat me, nu je het artikel hebt gelezen, nog even checken: Hoe is het nu met je? Zit je nog steeds met je hand op je buik op je stoel? Ontspannen met die diepe ademhaling? Hoe zou het zijn wanneer je dit kunt doen elke keer dat je jezelf erop betrapt dat je het even niet weet en dat je dat spannend vindt, dat het druk geeft, of zelfs stress? Even rustig en recht gaan zitten, hand op je buik en ademen. 4 tellen in, 6 tellen uit. Of langer – in jouw ritme. Na 3 ademhalingen ervaar je de ontspanning al, klopt dat? Doe je het 6 weken lang elke dag, dan heb je jezelf een nieuwe gewoonte aangeleerd.

Meer kijken-, lezen of luisteren?

• Kijk! Ted-talk – Een jihad van de liefde | Mohamed El Bachiri | TEDxHilversum
• Lees – Leven in liefde I Rob Does (Bol.com) of bestel je exemplaar via managementboek.nl