Paradox van de snelheden I Leiders moeten steeds sneller schakelen

LEIDERS VAN DE TOEKOMST MOETEN STEEDS SNELLER KUNNEN SCHAKELEN – Het tempo waarmee onze samenleving tegenwoordig verandert, ligt hoog. Heel hoog zelfs. Dat vergt veel inventiviteit, flexibiliteit en aanpassingsvermogen van ons allemaal: burgers, ambtenaren, politici, dienstverleners, ondernemers én de leiders van de toekomst. Trends als Big Data, 3D-printen, autonome auto’s, hernieuwbare energie en de snel veranderende demografische samenstelling van Nederland hebben nu al een enorme impact op hoe onze stad eruit ziet. Over pakweg tien jaar zullen deze factoren een nog grotere impact hebben. Zij zullen een onvoorziene uitwerking hebben op hoe we als burgers, collega’s, bestuurders en ondernemers met elkaar omgaan. En op hoe wij ons, steeds opnieuw, moeten verhouden tot het verval van bestaande- en het creëren van nieuwe werkgelegenheid, op huisvesting, transport en logistiek, en het thema (digitale) veiligheid. Wat betekent dit voor het leiderschap van nu en van de nabije de toekomst?

Consequenties van verhoogde versnelling voor leiders

Om al deze veranderingen, onzekerheden én kansen professioneel en adequaat bij te benen en daar tijdig op te kunnen anticiperen, is het wenselijk, nee: noodzakelijk zelfs, dat de leiders van de toekomst inzicht hebben in de verschillende snelheden waarmee mensen, bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties met deze ontwikkelingen omgaan.

In hun boek Revolutionary Wealth uit 2006 beschreven Alvin en Heidi Toffler hoe verschillende groepen in de samenleving grote trends verwerken – denk bijvoorbeeld aan big data of 3D-printen. Ze hanteren een prachtige metafoor die zij de “paradox van de verschillende snelheden” noemen.

1. Paradox van snelheden

Als je alle relevante groepen voorstelt op één snelweg, dan passen bedrijven zich aan de wijzigingen aan met 160 kilometer per uur, gevolgd door de burgermaatschappij met 140 km/u, en gezinnen met 100 km/u. Deze groepen kunnen nog wel dezelfde snelweg gebruiken, maar met de groepen die daarna komen, wordt het gevaarlijk op de weg. Vakbonden bewegen zich voort met 50 km/u, op de voet gevolg door de overheid met 40 km/u. Politieke structuren zijn de hekkensluiter met 5 km/u. Deze grote verschillen in snelheid leveren voor alle deelnemers aan het wegverkeer frustraties en potentieel levensgevaarlijke situaties op. Je kunt je voorstellen: als je er als burger, ondernemer of ambtenaar lekker de vaart in hebt, wil je immers niet voor elk wissewasje afremmen. Creativiteit van personen en binnen organisaties is gebaat bij een open en transparante cultuur, die successen viert en prutmarges verwelkomt.

En dat betekent voor leiders binnen én buiten organisaties, dat zij sensitief  moeten worden (gemaakt) voor deze veranderingen op micro (persoonlijk), meso (organisatorisch) en macro (maatschappelijk/systemisch) niveau. Om vervolgens te leren hoe ze zelf met een open geest, een groot hart en van goede wil, leiding kunnen nemen én geven vanuit een toekomst die zich aandient, zoals MIT-professor Otto Sharmer zegt.

“The ability to shift from reacting against the past to leaning how to lead from the emerging future
is probably the single most important leadership capacity today.” Otto Sharmer

2. Van transactioneel naar transformationeel leiderschap

In een snel veranderende omgeving neemt het aantal beslissingen toe, net als de snelheid waarmee ze genomen moeten worden. Die snelheid staat op gespannen voet met de hoge verwachtingen die wij van ingrijpende beslissingen hebben. Waar tot op heden transactioneel leiderschap dominant was, zal het, ons inziens, de komende 10 jaar vooral om transformationeel leiderschap gaan. In deze vorm van leiderschap staan de intenties meer centraal en wordt de praktijk daaraan getoetst.

Transactioneel leiderschap (oud) – gaat uit van principes van ruil. Verondersteld wordt dat het gedrag van medewerkers gestuurd wordt door het zoeken naar aangename en vermijden van onaangename gevoelens. Leidinggevenden moeten dus ruilprincipes hanteren die tot bevrediging leiden (de medewerkers krijgen een beloning voor hun bijdrage), en met negatieve sancties kunnen ze ongewenst gedrag bijsturen. Veel vormen van management zijn vormen van transactioneel leiderschap.

Deze vorm van leiderschap heeft ook tot een paradoxale situatie geleid. Immers: we leven in één van de meest rijke landen ter wereld. Tegelijkertijd leven we in een tijd van onbehagen. Intuïtief voelen veel van ons dat onze rijkdom niet tot uitdrukking komt in de manier waarop we met elkaar samenleven. Carl Bernstein, onderzoeksjournalist en schrijver, stelt: “Zeer weinig politici voelen aan hoe groot de moedeloosheid bij de bevolking is, en hoe erg het is gesteld met onze instellingen: onderwijs, infrastructuur, ziekteverzekering, het politieke systeem”. Er is dus een nieuwe vorm van leiderschap nodig die zowel in staat is om goed om te gaan met toenemende versnellingen, en tegelijkertijd inclusief en humaan is.

In de literatuur wordt het nieuwe leiderschap, transformationeel leiderschap (nieuw) genoemd. Dit verwijst naar het vermogen om de toekomstige veranderingen bij te benen en te beïnvloeden. Zo omschreven kan dit transformationele leiderschap nog steeds vrij technisch worden vormgegeven.

Om de veranderingen die zich steeds sneller aan het voltrekken zijn goed en adequaat hoofd en hart te kunnen bieden, én om het contact tussen de verschillende en zich steeds duidelijker definiërende groepen binnen de samenleving goed te houden, is in onze ogen een nieuwe stijl van leiderschap nodig: die van Liefdevol Leiderschap.

3. Naar Liefdevol Leiderschap

Liefdevolle leiders zijn in staat zijn zichzelf en anderen groot te luisteren. Grootluisteren is het vermogen om je eigen potentieel én dat van anderen volledig tot ontvouwing te laten komen, op persoonlijk (micro), organisatorisch of stadsnivau (meso) en (inter)nationaal/systemisch niveau. Liefdevol Leiders zijn waarde gedreven, durven utopisch te denken, zijn gericht op verbinding van binnenuit en werken vandaaruit gestaag en concreet aan het beantwoorden van de vraag: hoe willen we (samen)leven over pakweg vijftig jaar? Deze inclusieve vorm van persoonlijk leiderschap kan door iedereen worden beoefend en vanuit iedere positie worden vormgegeven. Daarmee is het een zachte kracht die onze samenleving de richting opduwt zoals we dat zelf graag zien.

Meer lezen over de kwaliteiten en kernwaarden van een liefdevol leider, klik dan hier. Wij bieden individuen en organisaties ook een modulair opgebouwde Leerladder Liefdevol Leiderschap aan. Kijk rustig of er iets leuks voor je bij zit. In onze agenda vind je de open trainingen. We ontvangen altijd met open armen en vers gezette koffie of thee.

Vlieg hoog, vlieg vrij en vlieg vrolijk de toekomst tegemoet!

Hartelijke groet,

Petra Hiemstra
06-33803867